شبكة إيماننا الإسلامية | الدروس و المحاضرات
   
   
 

KITAABA
USUULA FIQHIHI`II
 

Duree

 Beysa bu`urraa 

Beysisa ma`naa fiqhi`ii
 Maali wanni fiqhi`itti fedhame
Heera ibsu`uu
Waan beekkomsa taye addeessu
 Wallaala jechuun maali
Beekkomsa namaa
 Raga`aafii raggaafifatuun maali

Waa seyuun takkaa dareemuun akkami

Waan shakkiin yookaa mamni taye himuu
Waan usuula fiqhii taye himuu
Daliila fiqhi`ii adda babaafamaa
Hulaa usuulul fiqhi`ii
Hulaa dubbii qoodu`uu
Dubbiin bakka afuritti qoodamti
Dubbiin bakka sadiyitti qoodamti
Dubbiin bakka lamatti qoodamti
Haqiiqan bakka sadiyitti qoodamti
Waan amri`iifii nahyii jala seenufii waan isaan jala hin seene
Dhoowwaa
Jecha waa heduu qabatu
Jecha gabaabaa
Dalagaa ergamaa rabbii
Waan argame deemsisuu
Naskhiin bakka heddu`utti qoodama
 Hulaa daliilli yookaa ragaan wal didu`uu
Walii gala ulamaa`ii fiqhii islaamaa
Akhbaara sunnaa hadiissa
Qiyaasa
 Qiyaasni bakka sadiyitti qoodama sun
Dhoowwa` halaal
Waan duraan jirutti dalagu
Istis-haab haala dur haala ammaatii kennuu
Daliila tarreessuu
Sharxii mujtahidaa
Sharxii nama waa baruu barbaaduu
Al ijtihaada
 

 

 

 

 

 

 

 

kitaaba

waraqaat je`amu kan usuulaa fiqhi`ii  

   
 

  

العام

Jecha waa hedduu qabatu

العام { ammii }takkaa { wal gayaa } jechuun jecha waan hedduu qabatu kan waa lamaafii waa lamaa ol beysisu

Jechi, wal gaya,yookaa{ umuuma  عموم } beysisu`uuf kaayame jechoota as deemu kana .

1 – maqaa tokko kan alifiifii laam itti seene akka { insaan al`insaan  الانسان –انسان  } jechu`uu akka { innal`insaan lafii khusr  ان الانسان لفي خسر  } ma`naan isaa wanni gosa namaa taye marti badii keessaa jira , yoo warra amanee , waan gaarii dalagee , haqa walii dhaamee , haqarratti obse , taate malee .

Wanni ma`naan jecha{ insaan } ma`-naa nama hundaa godhe, alifiifii , laam itti seenuu akkuma yoo nama jenne nama tokko qofa tayee yoo namoota jenne nama hedduu tayu afaan keenyatti waan waawifii taa itti seettef .

  2 -  ammas wanni ma`naa hedduu beysisu beysisu maqaa gosa heddu`uuti kan akka { mushrika  مشرك  }jechu`uu kan alifiifii laam itti seenee { almushkuuna  المشركون  } taye inni waan mushrika taye hunda qabata

3 – ammas maqootii seyamtuu takkaa ma`naan isi`ii dhukkatuu tan akka { man  من  } tan waan aylii qabuuf kaayamte fakkeesssa`aaf { namni mana kiyya seene hundi , inni amanamaa  من دخل داري فهو آمن  } yoo je`e nama mana isaa seene hunda qa-bata .

4 – ammas jecha { maa  ما  } kan waan aylii hin qabneef kaayame akka { maa jaa`anii minka akhazhtuhuu  ما جاءني منك أخذته  } ma`naan isaa waan sirraa naa dhufe hunda fudhadhe jechu .

5 – Ammas jecha { ayyu  أى } je`u isiin waan aylii qabuufii , waan aylii hin qabne-lle`eef dhufti akka { ayyu xaalibin yajtahidu anjahg  أى طالب يجتهد ينجح  } tun waan aylii qabuufi kaayamte ma`naan isaa bara-taan tattaafata godhe hundi ni baasa jechuu

Ammas { ayyu shay`in turiidu ? ayya shay`in turiiduhuu a`xaytuka   أي شئ تريد وأى شئ تريده اعطيتك   } ma`naan isaa maali wanni ati feetu ? waan ati feetu hunda siifan kenna jechuu kun waan ayliin qabneefi

6 – ammas jechi waa hedduu beysisu { ayna  اين  } isiin bakka beysifti akka { aynama takun , akun ma`aka  اينما تكن اكن معك  } ma`naan isaa bakkuma ati jirtu mara , si wajjiinan jiraadha jechuu .

7 – ammas { mataa  متى  } jechi kun zamana,yookaa yaroo hedduu beysisa akka { mataa shi`ta ji`tuka  متى شئت جئتك  } ma`naan isaa yaruma ati feetin sitti dhufa

8 – ammas jecha { maa  ما  } kan gaafii yookaa jawaaba beysisu akka { maa indaka  ما عندك  }kun gaafii ma`naan isaa maaltu si bira jira jechuu ammas akka { amiltu maa amiltu  عملت ما عملت  } jechu`uu kun oduu takkaa jazaa`a himiisa ma`naan isaa waanin dalage , dalage takkaa waan dalayde dalayde jechuu .

9 – ammas jecha { laa kan diddaa bey-sisu waan hin beekkamin keessatti  لا في النكرات  } akka nam tokkolleen mana hin jiru  لا رجل فى الدار } jechu`uu .

Wanni dibbiin waa hunda qabattii beysisu jecha { malee } dalagaadhaa miti tanaaf jecha hadiisni bukhaarin odeesse kan nabiin nageenyi isaanirratti haa jiraatuu { safara keessatti walitti qabe je`u } safara hunda hin qabatu safara dheera`aafii , gabaabaa waliin hin qabatu tokko qofa qabata malee dalagaan isaanii hunda hin beysiftuu wanni dalagaan isaanii beysiftu safara dheeraadha malee gabaaba`aa miti daliila ulamaan dubbatteef jecha safara dheeraa jechuun kan amna guyyaa lamaa gayu gabaaban kan guyyaa lamaa gadiiti akkasuma wanni akka dalaga`aa , kan akka hukmiin isaan godhanii , sun akka olla`aa yoo ulla-an isaa mana isaa gurgure mana san nama biterraa qabatee horii inni biteen isaa ke-nnuu isaa muru`uu duuba namicha sanii nabiin akkasitti muruun ollaa hundaa muruu hin je`amu wanni laalee nabiin akkasitti ollaa sanii mureef ollaa biraa keessa jiraatuu dhabu`uutu malaa .

  

 

 

 

 

 

 

 

 

  filadhu  

kh_rashad2004@hotmail.com