شبكة إيماننا الإسلامية | الدروس و المحاضرات
   
   
 

KITAABA
GUDDINA NABI MOHAMMED

duree

 KUTAA TOKKOFFA`AA
qooda tokkoffaan : Waan Rab-biin nabi muhammad, nagee-nyi isarratti haa jiraatuu , addunyaa tanarratti guddiseen

KUTAA TOKKOFFA`AA
qooda tokkoffaan : Waan Rab-biin nabi muhammad, nagee-nyi isarratti haa jiraatuu , addunyaa tanarratti guddiseen

KUTAA TOKKOFFA`AA
qooda tokkoffaan : Waan Rab-biin nabi muhammad, nagee-nyi isarratti haa jiraatuu , addunyaa tanarratti guddiseen

KUTAA TOKKOFFA`AA
qooda tokkoffaan : Waan Rab-biin nabi muhammad, nagee-nyi isarratti haa jiraatuu , addunyaa tanarratti guddiseen

KUTAA TOKKOFFA`AA
qooda Lammaffaa : Waan Rabbiin Nabi Muhammad , nageenyi isarrtti haa jiraatuu ,aakhira'atti guddiseen.

KUTAA TOKKOFFA`AA
qooda Lammaffaa : Waan Rabbiin Nabi Muhammad , nageenyi isarrtti haa jiraatuu ,aakhira'atti guddiseen.

KUTAA LAMMAFFA`AA
qooda tokkoffa`aa :
waan rabbiin  nabi muhammadiin guddise ummata isaa keessan addunyuma tanarrtti

KUTAA LAMMAFFA`AA
qooda tokkoffa`aa :
waan rabbiin  nabi muhammadiin guddise ummata isaa keessan addunyuma tanarrtti
KUTAA LAMMAFFA`AA
qooda lammaffa`aa :
waan rabbiin  nabi muhammadiin guddise ummata isaa keessan addunyuma tanarrtti
KUTAA LAMMAFFA`AA
qooda lammaffa`aa :
waan rabbiin  nabi muhammadiin guddise ummata isaa keessan addunyuma tanarrtti
 

 

 

 

 

 

 

 

KITAABA
GUDDINA NABI MAHAMMED RABBI BIRAA QABU NAMAA IBSU

   
 

 

KUTAA TOKKOFFA`AA

1 - qooda Lammaffaa :Waan Rabbiin Nabi Muhammad , nageenyi isarrtti haa jiraatuu ,aakhira'atti guddiseen.

 

البـــــــــــــاب الثـــــــانــــــــــى

kutaa  lammaffa'aa

Kutaa lammeysa tana keessatti Waan Rabbiin aakhira'atti nabi muhammadii kenne dubbanna

Wanni Rabbiin aakhira'atti nabi Muhammadiin guddise kan anbiyaa biraatii hin kennin   heddu'uu, dubbannee fixuu hin dandeenyuu. haa tayuu garii irraa dubbannaa, namni fedhe kitaabban dubbii tana walitti qabu,  haa dubbisuu .

Waan Rabbiin aakhira'atti nabi muhammadii kennerraa waan as  deemu kana lakkooysa waan dabarsinerratti jaarreee.

Afurtamii saddeeteffaan:Nabi muhammad nageenyi isarratti haa jiraatuu Nama ragaa bayu tayuudhan tilmaamame nageenyi isarratti haa jiraatuu

Rabbiin dhugumaan nabi muhammad, nama  anbiyoota durirratti ragaa bayu,kan ummata isarratti ragaa bau godhe, 

Rabbiin akki je'e :

    ]يأَيُّهَا النَّبِيُّ إِنَّآ أَرْسَلْنَاكَ شَاهِداً وَمُبَشِّراً وَنَذِيراً * وَدَاعِياً إِلَى اللَّهِ بِإِذْنِهِ وَسِرَاجاً مُّنِيراً  [..          سورة الأحزاب آية { 4546 }

Ma'naan isaa : {  yaa ergamaa kiyya muhammad akka anbiya'aafii ummata keetifii kaanirrattille ragaa taatu'uuf si ergine. akka kan amane jannataan gammachiiftee kan kafare azaaban sudaachiftu'uuf si ergine .akka iznii Rabbiitin karaa Rabbitti nama yaamtee ifaa ibsaa isaanii taatu'uuf  si ergine} jechuu.

Ammas Rabbiin  akki je'e :  

 ] فَكَيْفَ إِذَا جِئْنَا مِن كُلِّ أمَّةٍ بِشَهِيدٍ وَجِئْنَا بِكَ عَلَى هَـؤُلاءِ شَهِيداً  [..   سورة النساء آية { 41 }

 Ma'naan isaa : {gaafa ummata hundarraa nama isaanirratti ragaa bayu finnee, atis, akka ummata keetirratti ragaa baatu si finne dubbiin akkam taati? Jechuu}.

Ammas  Rabbiin akki je'e :

]   وَيَوْمَ نَبْعَثُ فِي كُلِّ أُمَّةٍ شَهِيداً عَلَيْهِمْ مِّنْ أَنْفُسِهِمْ وَجِئْنَا بِكَ شَهِيداً عَلَى هَـؤُلآءِ وَنَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ تِبْيَاناً لِّكُلِّ شَيْءٍ  [.    سورة النحل آية { 89 }

Ma'naan isaa :{Guyyaa Ummata hundarraa isaanumarraa nama ragaa isaanirratti bayu finnee, akka ragaa ummata khee khanarratti baatu si finne dubbadhu, sun guyyaa qiyaama'aatii.yaa ergamaa kiyya muhammad kitaaba qur'aanaa kan waa hunda ibsu  sirratti buufne} .

Ammas Rabbiin akki je'e:

 ]وَكَذَلِكَ جَعَلْنَاكُمْ أُمَّةً وَسَطاً لِّتَكُونُواْ شُهَدَآءَ عَلَى النَّاسِ وَيَكُونَ الرَّسُولُ عَلَيْكُمْ شَهِيداً  [.        سورة البقرة آية 143

Ma'naan isaa :  {isin yaa ummata Muhammad ummata jiddu jireysa isin goone akka namarratti ragaa baataniif akka ergamaan kiyya muhammad isinirratti ragaa bayuuf } jechuu.

Ammas Rabbiin akki je'e : 

] هُوَ سَمَّاكُمُ الْمُسْلِمِينَ مِن قَبْلُ وَفِي هَـذَا لِيَكُونَ الرَّسُولُ شَهِيداً عَلَيْكُمْ وَتَكُونُواْ شُهَدَآءَ عَلَى النَّاس  [.   سورة الحج آية { 78 }

Ma'naan isaa : { Rabbiin , isa  kan maqaa islaamaa , tana ,dura isiniif baase . ammas isa kan diin isaa kana keessatti ,maqaa islaamaa isiniif baase.akka ergamaan kiyya dalagaa teessaniin,isinirratti ragaa bayu.akka isinis ummata hundarratti waan dalaganiin ragaa baatan} jechuu.

وعن عقبة بن عامر رضى الله عنه ان رسول الله  I خرج يوماً ، فصلى على أهل أُحدٍ صلاته على الميت ، ثم انصرف الى المنبر ،{فقال إني فرط لكم ، وانا شهيد عليكم ، واني والله لأ نظرالى حوضي الآن وإني قد أعطيت مفاتيح خزائن الأرض .}              الحديث  متفق عليه واللفظ لمسلم   

Ma'naan isaa: {guyyaa tokko ergamaan Rabbii bayee, warra gaara uhud jalatti dhumerratti salaata akka salaata janaaza'aa salaatee, eega sanii dhufee minbara  bakka irra dhaabbatanii khuxbaa godhan koree wanni je'e : yaa ummata kiyya an nama isin dura dabree waan isinii tolu isinii qopheessu .an nama ragaa isinirratti bayu Rabbiinin isinii khakhadhaa  an amma  hawdii kiyya naanniga warri dirree qiyaama'atti dheebote bishaan isaa dhugee dheebuu bayu laaletin if duratti arga  an furaa  rizqii addunyaa tanarra jirtuu hunda  Rabbiin naa kennee jira}. M.o.

Ummanni nabi muhammad nageenyi isarratti haa jiraatuu anbiyoota dabreef ,ummata isaanirratti ragaa baya . nabiin ummata isaatif ragaa baya. nageenyi isarratti haa jiraatuu . akkan dubbii tana sii dubbatu'uu taa'u yoo Rabbi je'e

Afurtamii saylaffaan :shafaa'aa Rabbirraa argatuu. Nageenyi isarratti haa jiraatuu .

Dhugumaan Rabbiin nabiif shafaa'a hedduu kenne .tan hanga kudha sadiyii geessu.tan namni biraa ummata isarraa yookaa anbiyoota dabrerraa irraa qooda  fudhatuun wajji. Ammoo wanni nabi muhammad malee namni biraa shafaa'aadharraa hin argatin ,hedduu. tan odoo hisaabni hin jalqabamin taatuu , tan eega hisaabatii taatuu .sanirraa waan hadiisa jaabir keessa jiru .

Hadiisa jaabir keessatti nabiin akki je'e :nageenyi isarratti haa jiraatuu ,

  اعطيت خمسا لم يعطهن احد من الأنبياء قبلي...وأعطيت الشفاعة

Ma'naan isaa : {Waa shan kan anbiyoonni na duraa hin kennaminan kenname . sanirraa tokko shafaa'aa guddoo tan nama hunda wal geessu .

Shafaa'an nabii heddu'u. sanirraa tan warra iimaanni xiqqishaan hanga miizaana mixii xixiqqo'oo gayu, qalbii isaanii keessa jiru, azaabarraa baasee, jannata seensisuu . ammas warra dilii gugurdoo dalage, takkaa dilii xixiqqoo dalage, kan hin tawbatin shafa'uu. Ammas shafaa'aa hin deeffamne , shafaa'aa  cinqii dirree qiyaam'arraa  gara jannataa takkaa azaabaa  nama ooftu.kun hundinuu  waan hadiisa fayyaa qabuun dhufe .

 Shantammeyson : Nabi Muhammad nama dura dursoo qabri'ii kaafamu. nageenyi isaanirratti haa jiraatuu .

Nabi Muhammad nageenyi isarratti haa jiraatuu  akki je'an an nama  dura dursoo dachiin irraa baqayxee ,dura dursoo qabri'ii kaafamu .kan namni hundi qabrii keessa jiru .      

Hadiisa abuu hureyran nuu odeesse keessatti nabiin akki je'an

 أنا سيد  ولد آدم يوم القيامة ، وأول من ينشق عنه القبر ، وأول شافع، وأول مشفع                 رواه مسلم

Ma'naan isaa : {An guyyaa qiyama'aa caalaa ilmaan aadami.An nama dura dursoo qabriin irraa baqayxu. an nama dura dursoo nama shafa'u  ammallee nama dura dursoo shafaa'an isaa qeebalamtu } M. odeesse                                                  

Hadiisa abii sa'iid khudri'ii keessatti nabiin nageenyi isarratti haa jiraatuu akki je'e :

 أنا سيد ولد آدم يوم القيامة، وبيدى لواء الحمد ولا فخر،وما من نبى يومئذ : آدم فمن سواه،الا تحت لوائى وأنا أول من تنشق عنه الأرض ولا فخر      رواه احمد والترمذى وابن ماجه

Ma'naan isaa : {An guyyaa qiyaama'aa mataa ilmaan aadami.baandiraan gaadisa qiyaama'aa harka khiyya keessa jirti. dhaaddanna'aafii mitii .waan Rabbiin naan qananiise odeessu'uufi .Aadamiifii namni isa malee jiru gaaddisa kiyya jala taa'an. guyyaa gaaddifni hin jirre san .an nama dura dursoo dachiin irraa baqayxu ,dhaaddanna'aaf hin jennee}.

Hadiisa kana ahmadiifii tirmizi`iitu ammallee ibnu maajahiitu odeesse

 Shantamii tokkoffaan: nabiin imaama anbiya'aati. Ammallee khaxiiba isaaniti nageenyi isaanirratti haa jiraatuu.

Gaafa guyyaan qiyaama'aa dhufe nabiin imaama anbiya'aati .khaxiiba isaaniti. gammachiisaa isaaniti. saahiba shafaa'aa isaaniti.kan dhaaddannaa hin tayin  kun hoonga isa guddisu'uuti. isa ulfeessu'uuti .

Hadiisa anasirraa odeeffame keessatti nabiin nageenyi isarratti haa jiraatuu akki je'e :    

  أنا أول الناس خروجا اذا بُعثوا ، وأنا خطيبهم إذا وفدوا،وأنا مبشرُهم إذا أيسوا ، لواء الحمد يومئذ فى يدى ، وأنا أكرم ولد آدم على ربى ولا فخر    رواه الترمذى وحسنه                             

Ma'naan isaa : {Nabiin akki je'e Gaafa namni qabri'ii kaafamu.kan dura qabri'ii  bayu ana, hoggaa isaan Rabbitti dhaqan kan dubbatu ana ,gaafa isaan wahirraa garaa muratan kan isaan gammachiisu ana, kan xilaan gaaddisaa guyyaa qiyaama'aa harka isaa keessa jira Ana. Anaatu ilmaan aadam hundarra rabbi biratti irra kabajamaa kanin boonu'uuf hin   jenne} .

                  T. odeesse inni hadiisa fayyaa qabu .

Hadiisa ubayyii ilma ka'birraa odeeffame keessatti nabiin nageenyi isarratti haa jiraatuu akki je'e :

 إذا كان يوم القيامة   كنت امام النبيين وخطيبهم ، وصاحب شفاعتهم غير فخر .

Ma'naan isaa :{ gaafa qiyaaman dhaabbatte  an imaama anbiyootati,ammallee hayyuu yookaa dubbataa isaaniti.ammallee saahiba shafaa'aa isaaniti. kan shafaa'aa isaanitiif karaa banu. wannin akkana je'uuf dhaaddanna'aafii mitii waan Rabbiin naan qananiise odeessu'uufi} . Ahmadiifii T. h. maajah..

Shantmii lammeysan:{Anbiyoonni hundi guyyaa qiyaama'aa xilaa yookaa liwaa'a gaaddisa nabi Muhammad jala taa'anii qabbaneeffatan. gaafa gaadifni hin jirre san

Kun guddina Rabbiin nabi Muhammad guddise  kan hoongan qabne nu garsiisa. nageenyi isarratti haa jiraatuu,

Hadiisa ubaadaa ilma saamitirraa odeeffame keessatti nabiin nageenyi isarratti haa jiraatuu, akki je'e :

 أنا سيد الناس يوم القيامة ولا فخر ،ما من احد إلا هو تحت لوائى يوم القيامة ينتظر الفرج ،وان معى لواء الحمد، انا  أمشي ويمشي الناس معي ، حتى آتي باب الجنة ، فأستفتح فيقال من هذا ؟ فأقول محمد ، فيقال :مرحا بمحمد ، فإذا رأيت ربى خررت له ساجدا انظر اليه } رواه الحاكم وصححه على شرط الشيخين . 

Ma'naan isaa : { nabiin akki je'n : an guyyaa qiyaama'aa mataa nama hundaati. kanin saniin dhaaddatu'uuf hin jenne. Rabbiitu waan Rabbiin siin qananiise dubbadhu naan je'ee .Nam tokkollee  kan gaaddisa kiyya jala taa'u malee hin agartu. furmaata rakkoo keessa jiranii, eegu'uuf jecha.xilaan gaaddisaa kan namni hundi isarratti na faarsu na wajji jira. yoonan deeme namni hundi na wajji deema hangan hulaa jannataa gayee naa banuu barbaadutti . duuba wanni je'amu : eenyu ati an Muhammadin ja'aani . duuba hulaa jannataa naa bananii, dhiyaadhu naan je'ama. Duuba hogga'an Rabbii kiyya arge sujuudafin lafa dhawa  anaa isa laalu}    B.M. odesse.        Hadiisni kun hadiisa fayyaa qabu kan haakim sharxii                         

Hadiisa abuuu Hureyra'arraa odeeffami kheessatti nabiin nageenyi isarratti haa jiraatuu  akki je'e :                                    

 فضلت على الأنبياء بست ، لم يعطهن احد كان قبلي: غفر لي ما تقدم من ذنبى وما تأخر .واحلت لي الغنائم ،ولم تحل لأحد كان قبلي .وجُعلت امتى خير الأمم .وجُعلت لى الأرض مسجداً وطهوراً .وأعطيت الكوثر .ونصرت بالرعب . والذى نفسي بيده ان صاحبكم لصاحب لواء الحمد يوم القيامة ، تحته آدم فمن دونه }                              رواه البزار بإسناد جيد       

Ma'naan isaa : { nabiin wanni nuun je'e  : Anabbiyootarra, waa jaha ,kan namni na duraa tokkolleen hin kennaminiinan caalchifame.Jahan :

1 diliin tiyya ta duraatifii ta boodalleen araarama naaf godhamte.

2  wanni diinarraa boojiyame halaal naaf  godhamte  kan nama  na duraa tokkolle'eef halaal hin godhamin.

3  Ummanni kiyya irra caalaa ummataati godhame.  

4  dachiin masjida, xahaara naaf godhamte.

5  Laga jannata keessaa hawdii tiyyatti yaa'un kenname.

6  diinni kiyya fago'otti na sodaatu'uunan gargaarsifame. An  isa lubbuun tiyya harka isaa jirtuun khakhadhee saahibni keessan if baananii saahiba xilaa yookaa liwaa'a gaaddisa dirree qiyaama'aati kan namni hundi irratti na faarsu .Aadamiifii namni isaa gadii hundi gaaddisa kiyya san jala taa'a }.

hadiisa kana bazzaartu odeesse karaa jaba'aan.

Shantamii sadaffaan:Nabi Muhammad ,nageenyi isarratti haa jiraatuu,nama dura dursoo , dildila siraaxirra gara  jannataa dabru Waan Rabbiin nabi Muhammad qofaa kennerraa nama dura dursoo ummata isaa fudhatee siraaxirra dabru isa godhuu.odoo nam tokko siraaxirra hin dabarre .rahmataa nageenye isarratti haa jiraatuu.

Abuu hureyran hadiisa dhiiraa nuu odeesse keessatti wanni je'e :            

إن ناسا قالوا لرسول الله I يا رسول الله هل نرى ربنا يوم القيامة ؟ الحديث  وفيه { ويضرب الصراط بين ظهري جهنم ، فأكون أنا وأمتي  اول من  يجيز ....الحديث } متفق عليه واللفظ لمسلم ولفظ البخارى { فأكون اول من يجيز من الرسل بأمته}          

Ma'naan isaa : {Abuu hureyran akki je'e : jarri tokko dhufeeti,Nabi Muhammadiin: guyyaa qiyaama'aa , Rabbii keenya garraa je'anii gaafatan.ee ni gartan je'een ammas nabi  Muhammad wanni je'e : guyyaa qiyaama'aa . dudda jahannam gubbaa dildilli kaayama .kan dildila sanirra namuu gara jannataa dabru .duuba namni dura dursoo didila sanirraan gara jannataa dabru anaafii ummata kiyya } B.M.odeesse .

 Riwaayaa bukhaari'ii keessatti wanni dhufe {an nama dura dursoo ergamootarraa ummata isaatin siraaxirra dabru je'an}. 

Shantamii afreessaan :Nabiin isa namni dura dursoo  hulaa jannataa dhawu  isa kan hulaan jannataa banamtuuf. kan isa dura nam tokkolleeef hin banamne  .         

Hadiisa anasirraa odeeffame keessatti nabiin nageenyi iarratti haa jiraatuu akki je'e:       

أنا أكثر الأنبياء تبعا يوم القيامة ، وانا اول من يقرع باب الجنة }  رواه مسلم  . وفى رواية لمسلم  عنه {  قال رسول الله صلى الله عليه وسلم آتــــــي  باب  الجنة يوم القيامة ، فأستفتح  ، فيقول الخازن : من أنت ؟ فأقول محمد ، فيقول بك أمرت ، لا أفتح لأحد قبلك }                 رواه مسلم.

Ma'naan isaa : {An guyyaa qiyaama'aa nama, warra  isa jala deemu heddommaatu , an nama dura dursoo hulaa jannataa dhawu Riwaayaa biraa keessatti nabiin akki je'e : Guyyaa qiyaama'aa hulaa jannataa dhufeetan narraa banaa je'a duuba mataan yookaa tooyataan jannataa ati eenyu naan je'a.duuba an Muhammadin je'aan. duuba siifan hulaa jannataa banu'utti ajajame.kanan si dura nam tokkolle'eef hin banne. duuba naaf banan}. M.O.        

Shantamii shaneessan:Nabi Muhammad nama dura dursoo jannata seenu. nageenyi isarratti haa jiraatuu

Hadiisa dabarsini keessatti wanni beyne, nabiin, nama dura dursoo siraaxirra dabru ummata isaatin wajji . ammallee nama dura dursoo hulaa jannataa dhawu. Akkasuma  inni nama dura dursoo jannata seenu .Rahmataafii nageenyi isarratti haa jiraatuu.

 Shantamii jaheesson : Wanni Rabbiin nabi Muhammadiin guddise {wasiila'aafii,fadgiilaa}isaa kennuu .nageenyi isarratti haa jiraatuu wasiilan bakka jannata keessaa ol aantu. tan nam tokko malee isii hin arganne  .namni isii argatu nabi Muhammadi .kan namni duraatifii namni boodaa, isaan darajaa tana argatu'urratti isaan faarsu .baga argatte,Ati haqa godhatta je'anii. kan namuu odoo waan akkanaa argannee je'ee hawwuuf .  

Hadiisa abdullaahi ilmi amrii  odeesse keessatti nabiin akki je'e :

 إذا سمعتم المؤذن فقولوا مثل ما يقول ثم صلوا على فإنه من صَلُّوا عليّ ،  صلاة صلى الله  عليه بها عشرا ثم سلوا اللهَ لى الوسيلةَ فإنها منزلةٌ فى الجنة   لا تنبغى الا لعبد من عباد الله.   وأرجو ان اكون انا هو . فمن سأل لى الوسيلة وجبت له شفاعتي }                          رواه مسلم

Ma'naan hadiisa kanaa : {Nabiin akki je'e : nama azaanu yoo dhageessan akka inni je'u je'aa . eegasii Rahgmata narratti buusaa. nama rahgmata tokkicha narratti buuse Rabbiin Rahgmata tokkicha saniin rahgmata kudhan isarratti buusaa.eegasii Rabbirraa wasiilaa naa khadhaa .wasiilan bakka ol aantuu jannata keessa jirtu. tan gabroottan Rabbirra nam takko malee isii hin arganne.namni tokkichi sun ana tayu'un kajeelaa namni wasiilaa san naa khadhate shafaa'an tiyya isaaf raggaate je'an}.

hadiisa kana M. odeesse     

Ammas Hadiisa jaabir keessatti wanni dhufe:

  أن رسول الله I قال من قال حين يسمع النداء اللهم ربَّ هذه الدعوةِ التامة ، والصلاةِ القائمةِ آت محمداً الوسيلةَ والفضيلةَ وابعثه مقاما محموداً  الذي وعدته ، حلت له شفاعتي يوم القيامة }  رواه البخارى

Ma'naan isaa { Ergamaan akki je'e : namni hoggaa azaana dhagaye :Yaa Rabbii yaaminsa guutuu taye kanaa . yaa Rabbii salaata dhaabbattu tanaa .nabi muhammadiif wasiila'aafii fadgeelaa kenni.yaa Rabbi bakka itti faarfamu isa dhaabi. kan maqaama faarfama'aanin si kaasa jettee baallama seentef } je'e ,shafaa'an tiyya guyyaa qiyaama'aa halaal isaa teete } B.O.

Fadiila'atti wanni fedhame,darajaa darajaa waan Rabbiin uume hundaa oliiti.takkaa darajuma biraati .

 Shantamii totbaffaan:{Maqaama faarfamaa isaa kennuu.nageenyi isarrati haa  jiraatuu Waan Rabbiin nabi muhammad qofaa kennerraa maqaama yookaa haala khalqiin hundi isa faarsun, isa kaasuu. bakka namni hundi nabi Muhammad itti faarsu isa dhaabun nabi Muhammad malee namni biraa hin arganne . sun waan Rabbiin nabi qofaan baallama seene .

Rabbiin qur'aana keessatti akki je'e :

  ]وَمِنَ الْلَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَّكَ عَسَى أَن يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقَاماً مَّحْمُوداً [. سورة الإسراء آية { 79 }                                   

Ma'naan isaa : {Halkan qur'aana qara'ii tahajjuda salaati. tahajjuda salaatun suma qofarratti wajaba. Guyyaa qiyaama'aa bakka itti farfamtu   si dhaabaa }.

Hadiisa ka'bii ilmi maalik odeesse  keessatti wanni dhufe :

 يُبْعث الناسُ يوم القيامة  فأكون أنا وأمتى على تَلَّ، فيكسونى ربى تبارك وتعالى حلة خضراء، ثم يُؤذَن لى فأقول ما شاء الله أن أقول ، فذاك المقام المحمود} رواه  احمد والحاكم وابن حبان وصححه.

Ma'naan isaa: {guyyaa qiyaama'aa namni qabri'ii kaafameeti akka duritti deefama .duuba anaafii ummanni kiyya tulluu takkarra  geeffamna.duuba Rabbiin kiyya kan ol tayee guddate, uffata magarroo na uwwisa eegasii akkan dubbadhu izniin naaf godhamti duuba waanan  Rabbiin je'uu naa fedhin je'a sun maqaamal mahgmuud  Rasbbiin baallama naa seene }.

Hadiisa bukhaari  odeesse keessatti nabiin akki je'e:

 إن الشمس تدنو يوم القيامة حتى يبلغ العرَق نصف الأذن ، فبينماهم كذلك استغاثوا بآدم ، ثم بموسى ثم بمحمد I فيشفع ليقضى بين الخلق، فيمشى حتى يأخذ بحلقة الباب ، فيومئذ يبعثه الله مقاما محمودا   يحمده اهل الجمع كلهم  }     رواه البخارى   .                                                 

Ma'naan isaa:{guyyaa buruu dirree qiyaama'atti aduun mataa namatti gad dhiyaatti.hanga huurkan namarraa bayu wal'akkaa gurraa gayutti.isaanii cinqii san keessa jiruutu, aadamitti dhaqanii:yaa abbaa kheenya araara Rabbirra nuu barbaadi cinqii tana keessa, gara fedhe haa nu oofuu, odoo gara ibiddallee taatee, haa tayuu ni dide mataa kiyyaafuu soda'an qaba je'ee .eegasii muusa'atti dhaqan inninis ni dide. eegasii muhammaditti dhaqanii nu shafa'i , araara Rabbirra nuu barbaadi,firdii godhee cinqii tana keessaa haa nu baasuu je'aniin.hoggaa san nabi Muhammad ka'ee harka yookii gurra hula'aa yookaa hamartii hula'aa  qabatee, sujuudee Rabbi khadhatee  Rabbiin shafaa'aa irraa qeebalee, warra dirree qiyaama'atti cinqame, jiddu'utti Rabbiin firdii godhee, adda yaasa. guyyaa sani, Rabbiin bakka namni hundi itti isa faarsun, yookaa galatoonfatuun nabi Muhammad kaasee dhaabun, kan warrii dirree qiyaama'atti wal gaye marti, isa galatoonfatu ,sun waan Rabbiin nabi muhammad guddisu'uuf dalage nageenyi isarratti haa jiraatuu }.

Shantamii saddeetessan:Nabiin laga kowthar je'amu kennamuu. 

Kawthar : laga jannata keessaa  bayee  hawdii nabi Muhammaditti yaa'u. hawdin jannatarraa ala jirti {Naanniyni} kun jannataafii dirree qiyaama'aa jidduu jira, kan warri dirree qiyaama'atti dheebun gubde, iraa dhugee dheebuu bayu. geebni dhuganiin kan naanniga kanarra jiru , heddommina urjii sami'iiti caala . namni naanniga nabii kanarraa dhuge  abaduma dhiibuu hin argu.Rabbiin harka nabii keenyatiin nageenyi isarratti haa jiraatuu naanniga sanirraa dhugaatii eegasii hin dheebonne nu haa obaasu.

Rabbiin  akki je'e:

 ]إِنَّآ أَعْطَيْنَاكَ الْكَوْثَرَ [.     سورة الكوثر آية { 1 }

Ma'naan isaa: {yaa ergamaa kiyya Muhammad  nuti kawthar  sii kenninee jirra}.

Hadiisa anasirraa bukhaarin odeesse keessatti nabiin nageenyi isarratti haa jiraatuu  akki je'e :  

  بينا أنا أسير في الجنة ، إذا أنا بنهر حافتاه قباب الدر المجوف ، فقلت ما هذا ياجبريل ؟ قال: هذا الكوثرالذى اعطاك ربك، فاذا طيبه – او طينه مسك أذفر}           رواه البخارى   

Ma'naan isaa :{nabi Muhammad akki je'ee : odo'on jannata keessa deemuu wannin arge : laga tokko kan qarqara isaa lamaanirra:qubbaan durri'ii tan keessi qaawaa keessa dhadhaabbattu .yaa jibriil  layni kun maali jennaanin inni kun laga kawthar je'amu kan Rabbiin siif kenne naan je'e .laallan bordonni laga sanii miskii adii  je'an }.

Hadiisa Bukhaarin odeesse keessatti giifti aa'ishaan  akki jette isii kawthar fassartu :

 هو نهر أعطيه نبيكم I  شاطئاه عليه دُرّمجوّف آنيته كعدد النجوم

Ma'naan isaa : {kawthar jechuun: laga Rabbiin nabiyyii keessaniif kenne. nageenyi isarratti haa jiraatuu . kan moggaan isaa lamaan durrii iftu uramtuu taate. Kaasonni laga sanii,heddomminni isaa akka heddommina urji'iiti} jette .

Hadiisa Bazzaar anasirraa odeesse keessatti anas akki je'e :

سمعت رسول الله I يقول { يا معشر الأنصار موعدكم حوضى}  رواه البزار ورجاله رجال الصحيح .

Ma'naan isaa : {Anas Rabbi isarraa haa jaalatuu akki je'e : Ergamaa Rabbii, kan ansaarotaan: bakkeen itti wal geenyu, hawdii tiyya, je'un  dhagaye}. bazzaartu hadiisa kana odeesse

Hadiisa Muslim sahlii ilma sa'dirraa odeesse keesstti sahli akki je'e:

سمعت رسول الله I يقول { أنا فَرَطُكم على الحوض ، من وَرَد وشرب لم يظمأ أبداً....}                    الحديث

Ma'naan isaa : { Ergamaa Rabii kan yaa ummata  kiyya an  guyyaa qiyaama'aa isin duran, hawdii tiyya dhaqaa, bishaan qabbanaayaa,hoggaa isin dirree qiyaama'aatii dhuftan isin obaasu,isinii qopheessu'uu jechan isin dura dabraa. namni dhufee bishaan hawdii tiyyaa san dhuge, abaduma hin dheebotu,  je'un dhagaye .} hadiisa kana M . odeesse

 

 

 

 

 

 

 

 

 

kh_rashad2004@hotmail.com