شبكة إيماننا الإسلامية | الدروس و المحاضرات
   
   
 

KITAABA
GUDDINA NABI MOHAMMED

duree

 KUTAA TOKKOFFA`AA
qooda tokkoffaan : Waan Rab-biin nabi muhammad, nagee-nyi isarratti haa jiraatuu , addunyaa tanarratti guddiseen

KUTAA TOKKOFFA`AA
qooda tokkoffaan : Waan Rab-biin nabi muhammad, nagee-nyi isarratti haa jiraatuu , addunyaa tanarratti guddiseen

KUTAA TOKKOFFA`AA
qooda tokkoffaan : Waan Rab-biin nabi muhammad, nagee-nyi isarratti haa jiraatuu , addunyaa tanarratti guddiseen

KUTAA TOKKOFFA`AA
qooda tokkoffaan : Waan Rab-biin nabi muhammad, nagee-nyi isarratti haa jiraatuu , addunyaa tanarratti guddiseen

KUTAA TOKKOFFA`AA
qooda Lammaffaa : Waan Rabbiin Nabi Muhammad , nageenyi isarrtti haa jiraatuu ,aakhira'atti guddiseen.

KUTAA TOKKOFFA`AA
qooda Lammaffaa : Waan Rabbiin Nabi Muhammad , nageenyi isarrtti haa jiraatuu ,aakhira'atti guddiseen.

KUTAA LAMMAFFA`AA
qooda tokkoffa`aa :
waan rabbiin  nabi muhammadiin guddise ummata isaa keessan addunyuma tanarrtti

KUTAA LAMMAFFA`AA
qooda tokkoffa`aa :
waan rabbiin  nabi muhammadiin guddise ummata isaa keessan addunyuma tanarrtti
KUTAA LAMMAFFA`AA
qooda lammaffa`aa :
waan rabbiin  nabi muhammadiin guddise ummata isaa keessan addunyuma tanarrtti
KUTAA LAMMAFFA`AA
qooda lammaffa`aa :
waan rabbiin  nabi muhammadiin guddise ummata isaa keessan addunyuma tanarrtti
 

 

 

 

 

 

 

 

KITAABA
GUDDINA NABI MAHAMMED RABBI BIRAA QABU NAMAA IBSU

   
 

 

KUTAA TOKKOFFA`AA

1 - qooda Lammaffaa :Waan Rabbiin Nabi Muhammad , nageenyi isarrtti haa jiraatuu ,aakhira'atti guddiseen.

Shantamii saylaffaan :Liwaa'ulhamdi{لواء  الحمد  nabiif kennamuu.

Tanaan dura hadiisa ubaadaa ilma saamit keessatti wanni nabiin je'e  { guyyaa qiyaama'aa xilaan gaaddisaa harka kiyya keessa jira } jechuu.

Ammas hadiisa ilma abbaas keessatti wanni dhufe : jecha nabii { liwaa'lhamdi gaafas harka kiyya keessa jira dhaaddanna'aaf hin je'uu } jechuu.

Hadiisni nabiin liwaa'ul hamdi keessatti dubbate sahiihni hedduu.

Jahaatammaffaan:kursiidhatu nabi muhammadiif nageenyi isarratti haa jiraatuu mirga arshi'ii kaayama.

Inni kun nabiif malee nama biraatif hin kennamne  isa  malee namni biraa bakka san hin dhaabbatu .

Hadiisa abuu hureyra'arraa odeeffame keessatti nabiin nageenyi isarratti haa jiraatuu akki je'e     :

 فأُكسى حلة من حلل الجنة ، ثم اقوم عن يمين العرش ، ليس لأحد من الخلائق  يقوم ذلك غيرى                    رواه الترمذى وحسنه .

Ma'naan isaa : {nabiin wanni je'an : Faaya jannataatin uwwifama.eegasii mirga arshi'iitin dhaabbadha .na malee nam tokkolleen khalqiidharraa, namni bakka san dhaabbatu hin jiru }.

  hadiisni kun hadiisa nagaya qabuu T.odeesse,

Abdullaahii ilma salaam Rabbi isarraa haa jaalatuu hadiisa isarraa odeeffame keessatti akki je'e:

إن أكرَم خلق  الله على الله أبو القاسم I ثم قال : فإذا كان يوم القيامة بعثَ اللهُ الخليقةَ أمةً أمةً ، ونبياً نبياً ، حتى يكون أحمدُ وأمتُه آخر الأمم مركزاً، قال: فيقوم ،فيتبعه أمتُه بَرُّها وفاجِرُها، ثم يوضع جسرُ جهنم، فيأخذون الجسر  فيطمس الله أبصارَ أعدائه ، فيتهافتون فيها ، من شمال ويمين ، وينجو النبي I والصالحون معه ، فتتلقاهم الملائكة،فتريهم منازلهم من الجنة :على يمينك ،على يسارك  حتى ينتهى الى ربه عزوجل فيُلْقى له كرسى عن يمين الله عز وجل، ثم ينادى مناد : أين عيسى وأمته ...الحديث } رواه الحاكم وصححه واقره الذهبى.

Ma'naan  isaa : { irra caalan khalqi'ii Rabbi biratti abbaa qaasimi nageenyi isarratti haa jiraatuu .Abdullaahii ibnu salaam akki je'e :gaafa qiyaaman taate Rabbiin nama hunda ummata ummataan kaasa. nabiyyii nabiyyi'iin kaasa. hanga warri booda achi dhufu Ahmadiifii ummata isaa tayutti. duuba nabi muhammad ka'eeti deema. duuba ummanni isaa gaari'iifii hamaan ka'eeti jala deema .duuba eegasii dildilli iibidda jahannam gubbaa kaayama. duuba nabiifii ummanni isaa dildila kuran duuba Rabbiin warra badaa ija baysee .dildila sanirraa mirgaa bita'aan ibidda jannamitti harca'an.Ammoo nabiifii warri gaarin isaan wajji jiru nagaya bayan, duuba malaaykan isaan afaan baatee, mana isaanii kan jannata keessa jiru, mirgaa bita'aan isaan garsiisan hanga bakka Rabbiin isaanii fedhe gayanitti. duuba kursiin nabiif kaayamteeti ,taa'an .eegasii namni lallabu'utti ajajame lallaba, Iisa'aafii ummanni isaa eessa jiran je'ee }.    

      hadiisa kana haakimiitu odeesse inni hadiisa  fayyaa qabu

Jahaatamii tokkoffaan : Nabiin nama anbiyoota hundarra guyyaa qiyaama'aa,ummata yookaa nama isa jala deemu  heddommaatu .

Hadiisa Muslim Anasirraa odeesse keessatti nabiin nageenyi isarratti haa jiraatuu akki je'e :

 أنا اكثر الانبياء تبعا يوم القيامة } وفى رواية { لم يُصدَّق نبيٌّ من الانبياء ما صُدِّقت ، وان من الانبياء نبيا ما يصدقه من امته الا رجل واحد   رواهما مسلم

Ma'naan isaa : { an guyyaa qiyaama'aa nama anbiyoota hundarra ummata heddommaatu, nabiyyiin tokkolleen akkan an dhugo'oomfametti hin dhugu'oomfamne. Anbiyootarraa nama nam tokko malee namni ittin amaniniitu  hin dhugo'oomsiniitu jira}

                                         hadiisa kana M. odeess

Hadiisa Muslim ilm abbaasirraa nuu odeesse keessatti nabiin akki je'e

  عُرضتْ عليَّ الأمم ، فرأيت النبي ومعه الرُّهيط ، والنبي ومعه الرجل والرجلان ، والنبى ليس معه أحد ، اذ رفع لى سواد عظيم فظننت انهم امتى فقيل لى هذا موسى I  وقومه ، ولكن انظر الى الأفق ، فنظرت فإذا سواد عظيم ، فقيل لي انظر الى الأفق الآخر فإذا سواد عظيم فقيل لى هذه امتك ،ومعهم سبعون الفا يدخلون الجنة بغير حساب ولا عذاب }  متفق عليه واللفظ لمسلم.                         

Ma'naan isaa : {nabi Muhammad nageenyi isarratti haa jiraatu, akki je'e : suuran ummata hundaa na dura fidamteetan arge. wannin arge nabiyyii tokko kan namni xiqqaan wajji deemu .Ammas nabiyyii tokko, kan namni tokko yookaa namni lama qofti wajji jiru ,nabiyyii tokko kan nam tokkolleen wajjin jirren arge. duuba odo'on akkasitti jiruu nama hedduu gurraachumu argee jarri akkasitti heddu'uu sun ummata kiyya tayuu seye .duuba wanni naan je'ame tuutti guddoon tun, Muusa'aafii nageenyi isarratti haa jiraatuu ummata isaati.haa tayuu mee gama kana achi laali naan jennaan laalee, tuuta hedduu dachi'iifii samii jidduu guuttu tan heddommina keessa gurraachomtun arge .Ammas mee gama kaan achi laali naan je'ame yoon achi laalu tuuta guddoo dachi'iifi samii jidduu guuttu tan heddommina keessa gurraachumtun arge duuba wanni naan je'ame  Tuutti hedduun tun ummata keeti. isaanin wajji kum torbaatamaatu gaafi'iifii yakkamaan male'etti jannata seena}.                 hadiisa kana M. odeesse jecha kanaan.

Hadiisni kun heddommina nama nabi jala deemuti addeessa .

Jahaatamii lammaffaan:Nabiin guyyaa qiyaama'aa gooftaa warra duraatifii warra boodallee nageenyi isarratti haa jiraatuu.

Wanni Rabbiin nabi Muhammad qofaa kenne: guyyaa qiyaama'aa nama hundaa mul'ise  sayyid yookaa  caalaa warra duraatifii warra boodaa isa  godhuu.

Hadiisa Muslim abuu hureyra'arraa odeesse keessatti nabiin nageenyi isarratti haa jiraatuu akki je'e :

 أنا سيد الناس يوم القيامة وهل تدرون بِم ذاك ؟ يجمع الله يوم القيامة الأولين والآخرين فى صعيد واحد فيسمعهم الداعى وينفذهم البصر ، وتدنو الشمس فيبلغ الناس من الغم والكرب ما لايطيقون وما لايحتملون } ثم ذكر حديث الشفاعة وكيف يأتون الأنبياء واحدا واحدا ثم ما يكون منه صلى الله عليه وسلم وسجوده تحت العرش وشفاعته صلىالله عليه وسلم ...} الحديث بطوله متفق عليه  واللفظ لمسلم

Ma'naan isaa :{nabiin akki je'e : An guyyaa qiyaama'aa caalaa warra duraatifii warra boodati Wannin caalen maali beytuu ? anaatu isinii himaa: wannin caalen Rabbiin guyyaa qiyaama'aa warra duriifii warra boodallee dirree takka keessatti walitti qaba kan namni hunda saanii dhagayu. kan ijji hunda saanii gartu. kan Aduun mataa isaanitti gad dhiyaattu.kan namni cinqii isaan ba'atuu hin dandeenye keessa jiru. Duuba cinqii tana keessaa  bayuu barbaadan odoo gara ibiddallee oofamanii. duuba ka'aniiti aadamitti dhaqanii ati abbaa keenyaa waan keessa jirru ni gartaa Rabbi nuu khadhu, haa asumaa nu oofuu je'aniin . jinnaanin an ifiifuu soda'an qabaa, Rabbiin dallansuu takkaa hin dallanin dallanee jiraa ,mee Nuuh bira dhaqaa haa isinii Rabbi khadhatuu,Nuuhis anaa mitii Ibraahiim bira dhaqaa, ibraahiimis naa mitii Muusaa bira dhaqaa. Muusanis anaa mitii iisaa bira dhaqaa. Iisanis anaa mitii an ifiifuu soda'an qabaa,Rabbi je'eeti  namni Rabbii achitti  na gabbaree, ar'a namni khalqii furu nabi Muhammad malee hin jiruu nabi Muhammaditti dhaqaa je'aan. Akkasitti nabi muhammaditti dhaqanii rakkoo itti himatan. hoggaa san Nabi Muhammad  ar'a dubbiin tiyyaa anaatu Rabbirra araara isinii barbaadaa Rakkoo tana keessaa ni baatanii abshiiruu gammadaa je'aan. achirraa {MUBASHIR}  je'ame .duuba ka'eeti nabiin nageenyi isarratti haa jiraatuu Arshii jalatti sujuuda . duuba Rabbiin nabi Muhammadiin sujuudarraa mataa ol fudhuu waan feetu khadhadhuu argadhu .duuba nabiin yaa Rabbi gabroottan kee kan asitti cinqame kana, namuu gara waan inni haqa godhatuu oofi je'ee Rabbi khadhata. Akkasitti Rabbiin warra dirree qiyaama'atti waliin cinqame adda baasee adda yaasa .akkanatti nabiin rabbi biratti caalaa khalqi'ii tayuun namuufuu beekkame .

Jahaatamii sadaffaan : Nabi muhammad nama dura dursoo nama shafa'u. kan shafaa'an isaa qeebalamtu.

Waan Rabbiin nabi muhammad qofaa kennerraa ,inni nama dura dursoo dirree qiyaama'aa keessatti nama shafa'u. ammallee nama dura dursoo jannata keessatti nama shafa'u.kan shafaa'an isaa qeebalamtu . kun waan namuu anbiya'aafii. namni biralleen beekhu.

Hadiisa Muslim abuu hureyra'arraa odeesse keessatti nabiin nageenyi isarratti haa jiraatuu akki je'e :

 أنا سيد ولد آ دم ، واول من ينشق عنه القبر، واول  شافع ، وأول مشفع   رواه مسلم

Ma'naan isaa : {An nama Rabbiin caalaa ilmaan aadamaa godhe,ammallee an  nama dura dursoo qabriin irraa baqayxu. ammallee an nama dura dursoo nama shafa'u. kan shafaa'an isaa qeebalamtu} muslimtu odeesse .

Hadiisa anas kan Muslim odeesse keessatii nabiin akki je'e :

 }أنا أول الناس يشفع فى الجنة. } وفى رواية {انا أول شفيع فى الجنة } رواه مسلم

Ma'naan isaa : {An nama dura dursoo jannata keessatti nama shafa'u jechuu }M.o

 

Jahaatamii afraffaan  Nabiin nageenyi isarratti haa jiraatuu gammachiisaa warra duraatifii, warra  boodati.

Wanni Rabbiin  nabi muhammadiif kenne, kan nama biraatii hin kennin akka namni hundi , anbiya'aafii namni biralleen shafaa'aa barbaadaf gara isaa jigee, nabiin isaan shafa'ee, rahmata Rabbiitin isaan gammachisu godhu'uu . 

Hadiisa  anas saahibni Rasuula  nuu odeesse keessatti anas akki je'e

حدثنى نبى الله I{انى لقائم انتظر امتى تعبر على الصراط ، إذ جاءني عيسى (عليه السلام) فقال : هذه الأنبياء قد جاءتك يامحمد يشتكون او يجتمعون اليك يدعون الله ان يفرق جمع الأمم الى حيث يشاء الله لغم ما هم فيه ،والخلق ملجمون فى العرق ،واما المؤمن فهو عليه كالزكمة .واما الكافر فيغشاه الموت قال: قال: عيسى انتظر حتى ارجع اليك، فذهب نبى الله I حتى قام تحت العرش ،فلقى ما لم يلق ملك مصطفى ولا نبى مرسل فأوحى الله عز وجل الى جبريل :اذهب الى محمد فقل له ارفع رأسك سل تعط ،واشفع تشفع . قال فشفعت فى امتى .. }                                                           رواه احمد بسند صحيح.

Ma'naan isaa :{Anas akki je'e:Ergamaan Rabbii wanni naa odeesse , guyyaa qiyaama'aa anaa dhaabbatee ummata kiyya siraaxirra dabruu eegu, Iisan nageenyi isarratti haa jiraatuu natti dhufee wanni naan je'e: yaa Muhammad hunoo anbiyoonni kun, sitti dhufanii sirratti wal gayanii ,rakkoo himatan,Rabbiin warra dirree qiyaama'atti wal gayee rakkate, asumarraa gara Rabbiin fedhe oofamuu khadhatanii , rakkoon jabaatuu keessaa , namni kuffaaraa huurka'aan luugamee.Ammoo mu'minni akka waan dunfafne qabee itti tayee, kan kaafira duuti isa hagooydu. duuba nabiin nabi iisa'aan akki je'e : asitti na eegi sittin deebi'aa je'ee, biraa deemee, arshii jala dhaqee,  sujuudee waan malaayan tokko, ergamaan tokko , takkaan argatin Rabbiin kenneefii, du'aa'ii san dura hin beyne itti banee du'aa'ii saniin Rabbi khadhate. Duuba rabbiin jibriil nabitti ergee wanni je'een sujuudarraa  mataa kee ol fuudhii waan feete khadhdhu .sirraan qeebalaa siifan kennaa je'een .duuba  nabiin akki je'e: Rabbii kiyya kadheetan ummata kiyya shafa'a}.

hadiisa kana Ahmadiitu odeesse karaa fayyaa qabuun

Jahaatamii shanaffaan waan Rabbiin  nabi mahammad barsiisu hoggaa arshii jalatti sujuudu waan takkaa isa dura nam tokkollee hin barsiisin kan isa boodallee nam tokko  hin barsiifne.

وعن ابى بكر الصديق رضى الله عنه  قال: { اصبح رسول الله  I ذات فصلى الغداة ، ثم جلس ، حتى إذا كان من الضحى ضحك رسول الله I ، ثم جلس مكانه حتى اذا صلى الأولى والعصر والمغرب  كل ذلك لايتكلم ،حتى صلى العشاء الآخرة ، ثم قام الى اهله ،  ثم قال الناس لأبى بكر ألا تسأل رسول الله I ما شأنه ؟ صنع اليوم شيئا لم يصنعه قط .قال فسأله فقال: {نعم} عرض على من امر الدنيا  وامر الآخرة فجمع الأولون والآخرون فى صعيد واحد ..} ثم ذكر طلب الناس من الأنبياء ان يشفعوا لهم ..وفيه قال :فيذهب ليقع ساجدا فيأخذ جبريل عليه السلام بضبعيه {عضديه اوتحت ابطيه } فيفتح الله عز وجل عليه من الدعاء  شيئا لم يفتحه على بشر قط .} رواه احمد واللفظ له وابويعلى بنحوه ، والبزار ، ورجاله ثقات

Ma'naan isaa : { Abuu bakrissiddiiq akki je'e : gaaf tokko nabi Muhammad hoggaa bariyu salaata subi'ii salaatee taa'e hanga yaroon waari'ee geessutti. Duuba kuflanii ka'anii duhaa salaatanii bakka isaanitti deebi'anii taa'an. hanga zuhriin gayutti. duuba ka'anii salaata zuhri'ii salaatanii bakka isaanitti deebi'anii taa'an ammas salaata asri'ii ,salaata maghribaa salaatan .kan waa takka hin dubbanne hanga salaata ishaa'iidhaa salaatanii ka'anii warra isaanii dhaqanitti. duuba ummanni,wanni abuu bakriin je'e: ar'a nabiin waan takkaa hin dalagin dalagee maa waan akkas dalaganiif hin gaafanne je'aniin. duuba akkasitti gaafatee mee waan dalaydan kana nuu  addeessaa je'een :duuba tole je'anii wanni je'aniin :amriin addunya'aa aakhira'aa hundi narra fidamte, kan warri duraa boodaa dirree takka keessatti walitti qabaman. duuba nabiin rakkoo warri dirree qiyaama'aa keessa jiru, akka isaan  anbiyootarra isaan shafa'uu barbaadanii ,anbiyoonni teenyafuu sodaannee, Rabbiin ar'a dallansuu takkaa hin dallanin dallanee deema'aa Muhammaditti dhaqaa  je'anii ummata gorsan .duuba hoggaa nabitti dhufanii rakkoo itti himatan, nabi Muhammad Wanni je'e: {ana lahaa ana lahaa} ana namni isin shafa'u .ana namni isin shafa'u je'anii Rabbiif  sujuudaf lafa dhawan. Duuba jibriil irree isaanii lamaan qabe. yookaa bobaa isaanii lamaan qabe. duuba Rabbiin du'aa'ii takkaa nam tokkollee hin barsiisin na barsiisa je'an}

  hadiisa kana ahmadiifii abuu ya'la'aafii bazzaartu odeesse.

Hadiisa anasirraa nuu odeeffame keessatti nabiin akki je'e :

 يُطوَّل الله يوم القيامة على الناس فيقول بعضهم لبعض :انطلقوا الى آدم  ابى البشر فيشفع لنا الى ربنا عز وجل فليقض بيننا ....} الحديث وفيه { فأخرُّ ساجداً فأحمد ربي بمحامد ، لن يحمده بها احد كان قبلي ، ولا يحمده بها احد كان بعدي فيقول: ارفع رأسك    وقل يُسمع منك ، وسل تعطه ، واشفع تشفع ....} الحديث  . رواه احمد  واللفظ له  واصل الحديث عند البخارى ومسلم                                                                                             

Ma'naan isaa : {guyyaa qiyaama'aa Rabbiin namatti dheeressa. duuba gariin isaanii gari'iin akki je'u: Mee deema'aa abbaa keenya aadamtti dhaqaa haa rabbi nuu khadhatuu. akka firdii godhee, cinqii tana keessaa gara fedhe nu oofu.duuba aadam an tiyyaafuu balleessa'an qaba, je'ee Rabbi isaanii khadhatuu dida eegasii nabi nuuhitti dhaqan. inninis ni dida. eegasii ibraahiimitti dhaqan inninis ni dida .eegasii muusa'atti dhaqan inninis ni dida .eegasii nabi iisa'atti dhaqan inninis an tiyyaafuu soda'an qaba. namni Rabbi je'eeti Rabbii achitti na gabbaree  nabi Muhammaditti dhaqaa je'aan.duuba hoggaa nabi Muhammditti dhaqan: nabiin ana saahibni  shafaa'aadhaa anaatu Rabbi isinii khadhataa ,Rabbiin akka narraa qeebalu baallama naa seenee, gammadaa je'eenii,gammadan.duuba nabiin sujuudaf bu'ee faaruu takkaa namni isa dura Rabbi hin faarsiniin kan isa boodallee faaruu saniin Rabbin faarsineen sujuuda keessatti nabiin Rabbi faarsee, duuba Rabbiin, nabiin sujuudarraa mataa ol fuudhii, waan feetu nan je'i siifan dhagayaa waan feete na gaafadhu siifan kenna abbaa feete shafa'i siifan qeebalaa je'eeni. duuba nabiin warra dirree qiyaama'atti gubate san jiddu'utti dubbii laalee  , namuu gara waan inni haqa godhatuu oofuu  Rabbi khadhate .duuba Rabbiin irraa qeebalee, warra dirree qiyaama'atti gubate san adda baase . kan jannata haqa godhatu gara jannataa yaasee ,kan azaaba haqa godhatu gara azaabaa yaasa .yaroo xiqqoo keessatti{hadiisa kana ahmadiitu ,odeesse. Bukhaari'iifii muslim   keessallee ni jira

Jahaatamii jaheessun Minbari isaanii kan isaan addunya'arratti irra dhaabbatanii dubbatuu turan .hawdii isaanii gubbaa dhaabatuu .rahmataa nageenyi irratti haa jiraatuu .

Hadiisa abuu hureyra'arraa odeeffame keessatti nabiin akki je'e:

 ما بين بيتي ومنبري روضة من رياض الجنة ، ومنبرى على حوضي متفق عليه

Ma'naan isaa :{ mana kiyyaafii minbara kiyya jidduu  caffee, caffee jannatarraa taatetu , jira.Minbarri kiyya guyyaa qiyaama'aa, hawdii kiyya gubbaa  dhaabbata }. Hadiisa kana bukhaari'iifii muslimtu O.     

Ammoo eega namuu jannata seenee  dalagaan hawdi'ii alatti dhumtee, minbarri nabii tura'aa  maagada guddaa jannata keessa jiru gubbaa  dhaabbata.

Hadiisa  abuu hureyra'arraa odeeffame keessatti nabiin nageenyi isarratti haa jiraatuu akki je'e:

 منبري هذا على ترعة من ترع الجنة  

Ma'naan isaa : { minbarri kiyya kun maagada jannata keessa jiru gubbaa   dhaabbata  jechuu.}

  hadiisa kana  beyhaqi'iifi ahmaddu  odeesse.

Ammas Hadiisa ummu salama'arraa odeeffame keessatti nabiin nageenyi isarratti ha jiraatuu akki je'e

    ان قوائم منبري هذا  رواتب فى الجنَّة

Ma'naan isaa :{ Nabi Muhammad akki je'e: miilli Minbara kiyyaa biyyee jannatarraa fuudhamte gubbaa  dhaabbata}  nasaa'iidhafii ahmaddu

 

 

 

 

 

 

 

 

 

kh_rashad2004@hotmail.com