استدلالهم بحديث عائشة والرد عليه

Hadiisa aa'isha'aatifii  warra ragaa isa godhatu 

Hadiisni giifti aa'isha'aa ,kan bukhaari'iifi, muslim odeesse , hunoo ,kana :

} ماكان  النبى صلى الله عليه وسلم يزيد فى رمضان  ولا غيره على احدى عشرة ركعة{

Ma'naan isaa :{Nabiin nageenyi isarratti haa jiraatuu , ramadaanafii, yaroo ramdaana hin tayinillee, salaata halkanii, rak'aa kudha tokkorra, kan ida'u, hin taane} jechu' .

Namni gariin taraawiiha raka'aa kudha sadiyirra ida'uun karaadhaa miti, je'eeti, hadiisa aa'isha'aa kana daliila godheta  . yookaa raga'aa fidata. haa tayuu hadiisni aa'ish'aa rabbiin isi'irraa haa jaalatuu  ragaa isanii hin tayu .

Wanni daliila yookaa ragaa isaanii hin taanef, sababaa lamaaf i:

Tokkoffaan:wanni Aa'ishaan odoossite rabbi isi'irraa haa jaalatuu :waan salaata nabirraa, ija isi'iitin agarte. halkan isii bira bulu.haa tayuu sun: Nabiin nageenyi isarratti haa jiraatuu ,sanii ol,beera isaanii kan biraa biratti salaatu'uun, wal hin dhabu . malif isiin, beera Nabii saylanirra takka. Halkan hunda isii bira buluu hin turre. kan hangas malee hin salaanne jettee moromtuuf . isiin waanuma salaata nabirraa, nageenyi isarrati haa jiraatuu garte nuu himte .

Haati mu'mintootaa giifti aa'ishaan wanni  jettee ragaa baate akka sahiiha muslim keessatti  odeeffame

} ما رأيت رسول الله صلى الله عليه وسلم يصلى سبحة الضحى قط وانى لأسبحها  لأصليها  وان كان رسول الله ليدع العمل وهو يحب ان يعمل به خشية ان يعمل به الناس فيفرض عليهم {رواه مسلم

Ma'naan isaa {ergamaa Rabbii kan salaata duha'aa salaatu takkaa hin agarre.an ammoo nan salaata. maalif Nabiin nageenyi isarratti haa jiraatuu waan garii kanuma dalaguu fedhu dalaguu dhiisa yoon dalage ummanni dalageeti wanni sun isaanirratti wajabaa soda'aaf } jechuu M.odeesse  

 Kanuma Nabiin takkaa salaata duhaadhaa hin dhiisin , kan takkaa salaata duhadhatti nama kaasuu hin dhiisin , hanga abbuu  hureyra'aan salaata duha'aa hin dhiisin je'ee dhaamuf takkatti .abuu hureyran rabbi isarraa haa jaalatuu akki je'e :

}أوصانى حبيبى بثلاث لن ادعهن ما عشت : بصيام ثلاثة ايام من كل شهر، وبصلاة الضحى وبأن لا أنام حتى اوتر{          رواه مسلم.

Ma'naan isaa {jaalalleen kiyya nabi muhammad nageenyi isarratti haa jiraatuu waa sadii naa dhaamee ,waanan jiruun, wan sadeen san hin dhiisu .sadeen sun baati'irraa guyyaa sadii soomanuu .salaata duha'aa salaatuu .odo'on hin rafne salaata witri'ii salaatuu}. Jechuu

Hadiisa kana muslimtu odeesse .     

Ammas {imaam muslim} Abdurraman ilma abbaa layla'arraa  hadiisa {duha'aa} nuu odeessee jira .inni akki je'e

عن عبدالرحمن بن ابي ليلى قال ما اخبرني أحد ، أنه رآى النبي صلى الله عليه وسلم يصلي الضحى الا أن هانئ فإنها حدثت ان النبي دخل بيتها يوم فتح مكة فصلى ثمانى ركعات ما رأيته قط صلى صلاة اخف منها غير أنه كان يتم الركوع والسجود :

Ma`naan isaa { Abdurramaan akki je`e nam tokkolleen nabi muhammed kan duhaa salaatu arge je`ee naan odeessine hadha haanii malee isiin wanni odeessite nabiin nageenyi isarratti haa jiraatuu guyyaa makka qabatan mana kiyya seenaniiti rak`aa saddeet salaatan an takkaa isaanii salata saniin guutan jechuu

Duuba sitti aa'shaan nabi muhammadii salaata duha'aa salaatu hin agarre jette'eef, nabiin nageenyi isarratti haa jiraatuu salaata duha'a hin salaanne  jennee eehamuu dinnaa

 kkasuma  jechi aa'isha'aa :

}  ماكان النبى صلى الله عليه وسلم يزيد فى رمضان وفى غيره على احدى عشر ركعة{

kan {Nabiin nageenyi isarratti haa jiratuu ramadaanafii zamana biraa keessattillee raka'aa kudha tokkorra kan ida'u hin taane } je'u keessatti wanni isiin nuu himte takkaa nuu odeessitu  waan mana isi'ii keessatti agarte.duuba sun nabiin nageenyi isarrtti haa jiraatuu beera isaa kaan birattii sanirra ida'anii salaatuu hin dhoowwu. akka hadiisa ibnu abbaasifii, hadiisa zeydii, ammllee hadiisa namni biraa odeesse keessatti dhufe . akka ahmad kitaaba isaa kan musnadirra ida'ee odeesse  keessatti, Asaab aliyyi'irraa odeesse .

asaab aliyyiin Rabbi isarraa haa jaalatuu wanni  odeesse     

  }كان رسول الله صلى الله عليه وسلم صلى من الليل ست عشرة ركعة سوى المكتوبة { 

Ma'naan isaa :{ergamaan Rabbii nageenyi isarratti haa jiraatu  halkanirraa rak'aa kudha jaha salaatuu ture,salaata fardi'ii malee } jechuu.

Lammaffaa :Sababni lammafa'aa: wan Aa'ishaan bukhaari'iifii muslim keessatti odeessite san,waan muslim ibnu abbaasirraa odeessetu, dura dhaabbata . ibnu abbaas akki je'e :

} كان رسول الله صلى الله عليه وسلم يصلى من الليل ثلاث عشرة ركعة{

Ma'naan isaa {ergamaan Rabbii halknirraa raka'aa kudha sadii salaatuu ,ture} jechuu.

Duuba hunoo muslim ,riwaayaa tana keessatti, raka'aa kudha tokkorra ida'ee jiraa ,hin gartuu.

Ammas waan مسلم muslim  زيد بن خالد الجهني  Zeydii ilma khaalid juhani'irraa odeessetu,  waan Aa'ishaan jette dura dhaabbta.  zeydi akki je'e:

 }لأرمقن صلاة رسول الله صلى الله عليه وسلم الليلة ، فصلى  ركعتين خفيفتين ، ثم صلى ركعتين طويلتين ، طويلتين ، طويلتين ، ثم صلى ركعتين وهما دون اللتين قبلهما، ثم صلى ركعتين وهما دون اللتين قبلهما .. فذكر الحديث الى ان قال : ثم اوتر فذلك ثلاث عشرة ركعة{ .

Ma'naan isaa: {Wannin ifiin je'e : idana akkaanan salaata nabii nageenyi isarrtti haa jiraatuu eega je'eetan  muradhe. Duuba wannin arge isaanii raka'aa lama gabaaduu salaatee eegasii raka'aa lama dheertuu , eegasii raka'aa lama dheertuu , eegasii lama dheertuu, eegasii  lama ta ta duraatii gadii salaatee, eegasii raka'aa lama ta tan isii durarra gabaabdu'uu salaate je'ee hadiisa hunda dubbatee,wanni je'e: eegasii nageenyi isarratti haa jiraatuu wetrii salaate. sun walii galatti raka'aa kudha sadiyii}.

Tanaaf jecha{ قاضي عياض } qaadii iyad ,akki je'e :{ulamaan hadiisaa akki je'an :hadiisota kana keessa, namuu :ibnu abbaasifii , zeydifii, Aa'ishaan, waanuma ,ija  isaatin arge addeessu'uutu jira. hadiisa san keessa salaanni nabii hangana, ittin hin idamu, irraa hin ir'famu, je'amee, wassanamuun, hin jiru .

Salaanni halkanii ,ibaadaa akkuma ida'aniin sawaabni namaa ida'amu.haa tayuu wanni moromaan keessa jirtu, wanni nabiin ifii maraxatee, yookaa mataa isaatii salaatu keessa jirti} je'e .  dubbiin qaadii iyaad hangana

Haafizul'iraaqin, الحافظ العراقي } kitaba isaa kan xarhuttasriib طرح التثريب je'amu keessatti akki je'e: {wanni ulamaan irratti walii galte salaanni halkanii daangaa yookaa likkiin qabu . haa tayuu waan nabiin salaata halkanirraa salaatu  keessatti oduun wal dhabde.

Salaanni halkanii wasana hin qabu jechu'urratti wanni ragaa tayuu, hadiisa  nabitti ol fuudhamu kan ibnu hibbaan abuu hureyra'arraa odeesse .hadiisa san keessatti nabiin hunoo akkana  je'an :

  .أوتروا بخمس , أو بسبع ، او بتسع ، أو بإحدى عشرة ركعة ، أو بأكثرمن ذلك}  وهوحديث صححه الحافظ العراقىكما فى نيل الأوطار وتحفة الذاكرين .        

Ma'naan isaa {Witrii raka'aa shaniin salaataa, takkaa torbaan, takkaa sagaliin ,takkaa raka'aa kudha tokkoon takkaa sanii oliin salaataa } jechu'.

Inni hadiisa fayyaa qabu kan zeynuddiinil'raaqin زين الدين العراقي  sahhahe.akka naylul'awxaarifii , {نيل الأوطار}Tuhfatuzzaakiriin, keessatti dubbatame .

Sheykhul'islaam ibnu teymiyaan{ابن تيميان} Fatwaa isaa, juuza duraa keessatti akki je'e:

Wanni dubbii taraawiihaa keessatti ragga'e takkaa sabate :{ {Ubayyi Ramadaana keessa  raka'aa diiddama namaan salaatee raka'aa sadiyiin witrii salaata jechuu.

Duuba nmni hedduun ulamaa'iidharraa: taraawiiha diiddama salaatun sunna'aa arge yookaa yaade. Maalif ? ubayyi ajaja asaab umariin muhaajirootafii ansaarota warra gugurdaa jidduu  dhaabbatee salaatenii ,nam tokkolleen maa kana dalayda je'ee harkatti hin qabne .takkaayuu hin inkaarre.

Gariin ulama'aa taraawiiha , raka'aa soddomii sagal salaatu'uutu, sunnaa je'a.waa sun dalagaa warra madiina'aa ta dur taatef.

Gariin ulama'aa taraawiihni raka'aa kudha sadii je'a. warri akkana je'u,kun dubbii isaanii tana keessatti wal dhadhabe.waan taraawiiha raka'aa diiddama salaatun, sunnaa khulafaa'otaa tayuun  ragga'ee, ummanni islaamaa itti dalageef jecha .

 Dhugaan, yookaa hayn'i haraan sadeenuu gaarii. akka imaam ahmad dubbate. Ammas imaam Ahmad, dhaabatiinsa ramadaana ,salaataa je'anii dhaabbatan keessatti raka'aa hangana je'ee hin murre.

Tanaaf jecha raka'aa heddommeysu'uufii, xiqqeessun, dhaabbatiinsa dheeressu'uufii, dhaabbatiinsa gabaabsu'urratti jaaramti .Nabiin nageenyi isarratti haa jiraatuu dhaabbatiinsa dheeressuu ture. maalif wanni karaa nagayaatin nu gaye takkaa dhufe nabiin raka'aa tokko keessatti suuraa baqara'aatifii aali imraanifii nisaa'ii qara'uu turan .jechuu ..duuba qaraatii dheeressuun , raka'ata heddommeysu'urraa, duroomsiti.

Ubayyiin ilma ka'bii {ابى بن كعبى }  gafa zamana umar namaan salaate  orma islamaa hundaa bakka takkatti jamaa'aa tokkichaan raka'aa diiddama isaanin salaate , waan dhaabbatiinsa dheeressuun isaanitti jabaatuf takkaa isaan dhibuuf jecha. duuba raka'aa heddommeysun, haa qiyaama dheeressu'urraa bakka dhaabbatu'uufi .

Ammoo gariin warra dur ramadaana keessa raka'aa afurtama salaata}.

dubbiin ibnu temiya'aa asitti dhaabbatti 

Duuba dubbiin ulamaa'ii gugurdoo, warra beekkomsa dhuga'aa qaburraa fuunee , walitti qabne tun , wanni ibsitu akka namni waan beyne, namni raka'aa kudha tokkorra taraawiiha ida'e ,akka nama salaata zuhri'ii afurirra ida'ee ,shan godhee salaatetii ,inni  warra{بدعة} bid'aa dalagee jallataa je'u , kijiba taye addeessa. waan ulamaa'in jetti kanaan ,Rabbiin sharrii wallaalatiiffii , sharrii warra nama shawwashuu jalaa  nagaya nu haa baasuu .