نصيحتى
الى
الشباب
Wannin
dargaggeessaa dhaamu
Eega waan salaata
taraawiihatti rarra'u, adda babaafnee ,isinii
addeessinee, gorsa as deemu kanan obboleeyyan
kiyya, kan islaamatiif ,keessattuu dardara
isaanitiif ,dabarsa .yoo rabbi je'e
Gorsi Tokkoffaan
: Wanni
nama islaamarraa barbaadamu wanni deemuf haqa
tayuu .wanni dalaguuf jaalala Rabbii argatuu
tayuu. jaalala lubbuudhaa jala deemu'uufii mitii.
nama biratti beekkamuu barbaadu'uufii mitii.
namni gariin namaan wal dhabee ,karaa namni isa
dura dabre deeme ,deemuu dhiisee, mul'atuu
jaalalaaf deema. odoo diin isalleen sababaa
saniin duraa tuqamee. haa tayuu sun,waan dudda
isaa cabbsu . mul'inni karaa malee argamu
mul'inaa mitii mulqina
Gorsi Lammaysan
:Hundi
keenya ummata keenya harka tokko godhu'uuf
carraaquu .Rabbiin adda babayu'urraa ,nu
dhoowwee, tokkumma'atti nu yaamee jiraa. Akkuma
badii wal dhabu'uufii, adda babayuun qabdu, nuu
addeessee jiru
Rabbiin akki je'u
]
(#qßJÅÁtGôã$#ur
È@ö7pt¿2
«!$#
$Yè?ÏJy_
?wur
(#qè%§?xÿs?
[
سورة آل عمران
Ma'naan isaa
: {hundi keessan haada Rabbii qabadhaa. diin
isaa qabadhaa. addan babayinaa .} jechuu.
Ammas rabbiin akki
je'e:
]
?wur
(#qçRqä3s?
tûïÏ%©!$%x.
(#qè%§?xÿs?
(#qàÿn=tF÷z$#ur
.`ÏB
Ï?÷èt/
$tB
æLèeuä!%y`
àM»oYÉi?t6ø9$#
4
y7Í´¯»s9'ré&ur
öNçlm;
ë>#x?tã
ÒO?Ïàtã
ÇÊÉÎÈ
[
سورة آل عمران
Ma'naan isaa :{akka
warra adda babayee wal dhabee hin
tayinaa.kanneen eeguma karaan qajeello'oo, ifaan,
isaanii dhufee adda babayan. jara saniif, azaaba
gudda'aatu jira . } tokkummaan jannataa, adda
babayuun azaabaa .
Ammas Rabbiin
akki je'e :
]
(#qãè?ÏÛr&ur
©!$#
¼ã&s!qß?u�ur
?wur
(#qããt�»uZs?
(#qè=t±øÿtGsù
|=ydõ?s?ur
ö/ä3çt?Í�
(
(#ÿrç?É9ô¹$#ur
4
¨bÎ)
©!$#
yìtB
?úïÎ?É9»¢Á9$#
ÇÍÏÈ
[سورة
الانفال
Ma'naan isaa:{Rabbiifii
ergamaa isaa dhagayaa.walin didinaa. walin
dhabinaa ni khashaftanii, humniti teessan ni
deemtii, ni dhabamtii ,laafinaatu isin seenaa
tokkumma'arratti obsaa. Gargaarsa Rabbirraa
argattanii.Rabbiin warra obsuun wajji gargaarsa
isaatin jiraa}
Gorsi Sadeessan
:
salfii jamaa'aadhaa keessa jiraadhaa. Yaada
jamaa'aadhaa,karaa ulamaan islaamaa deemerraa
hin maqinaa Rabbiin yaada jamaa'arraa bayu'rraa
nu dhoowwee jiraa .
Rabbiin akki je'u
:
]
`tBur
È,Ï%$t±ç?
tAqß?§?9$#
.`ÏB
Ï?÷èt/
$tB
tû¨üt6s?
ã&s!
3�y?ßgø9$#
ôìÎ6Ft?ur
u?ö?xî
È@?Î6y?
tûüÏZÏB÷sßJø9$#
¾Ï&Îk!uqçR
$tB
4�¯<uqs?
¾Ï&Î#óÁçRur
zN¨Yygy_
(
ôNuä!$y?ur
#·??ÅÁtB
ÇÊÊÎÈ
[
سورة
النساء
Ma'naan isaa
:{Namni rasuula rabbii dide. kan karaa isaa
deemuu dide,eeguma hayn'i isaaf ifa galee haqa
beekhee , ammas karaa warra amanerraa maqee,
karaa biraa baafatee , karaa ulamaa'in islaamaa
dabarterraa maqee , yaada yaada ulamaa duraatin
wal dhabu baafate,inni jallatee, akka inni
jallatetti isa jallifna. jallina inni filate
keessatti isa dhiifna. eegasii ibidda jahannam
isa sensifna . yaa hammeenya ibidda sanii}
jechuu.
Yaada jamaa'aa
islaamarraa kophaa bayuun badii. namni kophaa
baye, akka re'ettii re'erraa kophaa baatee biyya
bineensi jiru keessatti deemtuti.bineensi dura
dursoo isuma fuudhaa mitii? Nabi muhammad,
nageenyi isarratti haa jiraatuu akki je'e:
}فإنما
يأكل
الذئب
من
الغنم
القاصية{
Ma'naan isaa:{
yayyiin ri'ettii, re'erraa kophaa baatee deemtu
, dura qabdee, nyaatti} . jechuu .
Nabi Muhammad
nageenyi isarratti haa jiraatuu akki je'e
hadiisa fayyaa qabu keessatti
}عليكم
بالجماعة
فإن
يد الله
معا لجماعة
ومن
شذ،
شذ
فى
النار
{
Ma'naan isaa:{jamaa'aadhatti
harka maradhaa harki Rabbii Rabbii, gargaarsi
isaa ,jamaa'aadhan wajji jiraa. namni kophaa
baye, ibiddatti kophaa bayee.} jechu'.
Gorsi Afreessan:
Wanni kun je'ame'eefii ,kana je'ee , yookaa
jette jettee, ifirraa dhiisaa falamaa ,yookaa
moromaa, heddommeessuu dhiisaa.falama'aafii
moromaan dubbii diin keessatti ummata
balleessitii .
Nabi muhammad
nageenyi isarratti haa jiraatuu akki je'e :
}
ما
ضل
قوم
بعد
هدى
كانو
عليه
الا
اوتو
الجدل
{
Ma'naan isaa:{
Ummanni tokko, eega qajeello'orra jiraatuu turee,
hin badu, yoo falamaa kenname malee }
Eegasii nabiin ,nageenyi
isarratti haa jiraatuu, wanni qara'e : jecha
rabbii ol tayee, kan hunoo akkana je'u :
]
$tB
çnqç/u??Ñ
y7s9
?wÎ)
Kwy?y`
4
ö@t/
ö/ãf
îPöqs%
tbqßJÅÁyz
ÇÎÑÈ
[
سورة الزخرف
Ma'naan isaa:{ormi
kuffaaraa, waan je'u siin hin je'u, falama'aafi
malee. isaan warra moroma'aatii}{t}O
Ammas nabiin
nageenyi isarratti haa jiraatuu akki je'an :
إنما
هلك
من
كان
قبلكم
باختلا
فهم
فى
الكتاب
Ma'naan isaa:{Wanni
ummata isin duraa balleesse kitaaba isaanii
keessatti wal dhabuu }. M.o.
Shaneessan
:
Hoggaa gara Rabbii nama yaamtan , karaa irra
nama yaamu'uun maluu ,deemaa .karaa laafaa naman
dubchisiifne ,kan hikmaa qabu. waan dalaydan
hunda garaa laafu'uun yookaa nmaa nayu'uun
dalagaa
Nabiin keenya akki
je'e :
}
إن الرفق لا يكون في شئ الا زانة ولا ينزع من شئ
الا شانه
{
Ma'naan isaa
:Namaa nayuun, yookaa garaa namaa laafun , waan
keessatti argame hunda, ni bareecha .yookaa ni
faaya. Ammoo garaa jabaatun, haala hammaatun,
waan keessatti argame hunda, ni fokkisa ni
hammeessa }. echuu.
Yaa dardaroota
islaamaa , wanni isin jiruu teessan keessatti
itti hamiltan jaalala Rabbii argatuu, qalbii
orma islaamaa jaalalarratti walitti qabuu haa
tayuu.
Waan diin
keessatti,waa jajjabeessitanii wasanaa bayuu ,
yaadan kophaa bayuu dhiisaa .
Nabi muhammad
nageenyi isarratti haa jiraatuu akki je'an :
هلك
المتنطعون
هلك
المتنطعون
وكررها
ثلاثا
Ma'naan isaa:
{namni amrii diin jajjabeessee karaa jiddu
jireysa deemuu dhiisee, wasanaa bayu bade }
je'an. hoggaa sadii deddeebisanii .
Yaa dardaroota
keenya,karaa nabi muhammad nu qajeelche deemaa.
nageenyi isarratti haa jiraatuu.
Nabiin hoggaa jara
tokko asaabaa isaanirraa dubbii takkaaf bakka
takkatti ergan, wanni isaanii dhaaman takkaa
wanni je'aniin:
}
بشروا
ولا
تنفروا ويسروا
ولاتعسروا{
Ma'naan isaa:{nama
diinitti yaamtan gammachiisaa . hin
baaraysina'aa.namarratti waa laaffisaa irratti
hin jajjabeessina'aa } je'aniiti gorsan jechu'.
waan Nabiin keenya
nageenyi isaanirratti haa jiraatuu, asaabaa
saatin je'an, isaan barsiisanii qajeelchu'uu
jecha,mee dhagayaa .Wanni isaan je'aniin:
}إنكم
فى
زمان
من
ترك
فيه
عشر
ما
أمر به
هلك
.
ثم
يأتى
زمان
من
عمل
بعشر
ما
عمل
به
نجا{
Ma'naan isaa:{
isin yaa asaabota kiyya zamana yookaa gadaa
namni isa keessa kurneessaa waan itti ajajamee
dhiise badu keessa jirtan.ammoo eegasii gadaa
biraatitu dhufa. kan namni isa keessa kurneessaa
waan itti ajajamee dalage nagaya bayu }. T.O.
Jaheessan:
waanan dardara itti gorsuu: waan ulamaan warri ,
diin isaanii jebeessu je'u, imaamman warra
ijtihaadaa, kan mazhaba afranii jala
deemuu.isaan warra diin islaamaa ummata
islaamatii addeessu'uuf if qabee. Rabbiin isaan
gaxxamsiisee
Ar'a ummanni
islaamaa bakka jiran hundaa karaa mazhaba
afaraniitin qur'aanafii hadiisa beekhanii Rabbii
isaanii ibaadan. ulamaa'ii mazhaba afranii jala
deemaa .isaan warra dhuga'aan beekkomsa dhuga'aa
qabuu .kanneen jaalala nabsee isaanii , hawaa
isi'ii jala hin deemne. Kanneen hori'ii ja'anii
hin jallanne kanneen haa namni nu beekhu'uuf hin
dalayne .
Tanaaf jecha waan
isaan je'an dhugo'ommsaa. Warra fedhii nafsee
isaanii jala deemu, kanneen beekkomsa himatan .
kanuma beekkosa dhoga'aa hin qabne ,kanneen
mazhaba imaamman gugurda'aa dhiisu'utti isin
ajajan. Takkaa fiqhii isaanii jibbu'utti isin
yaaman .mazhaba islaamaa jala deemun jallina
je'anii.akka yaada isaanii kan yaada ulamaa
islaamaa beekkamaadhan wal dhabu ,yaada isaanii
kan yaada irraa hedduu ulamaa'ii islaamaa, warra
duraatifii, warra boodalle'een, wal didu.yaada
isaanii badaa, kan isin fudhachiisu'uuf deemanii
tanaaf mazhaba afraniifii fiqhii islaamaa
arrabsanii , yaada isaanii , badaa jala hin
deeminaa. isaan haqaaf hin deemanii. ulamaa'ii
khilaafanii ,yaada karaa isaanirraa
maqanii,mul'atu'uuf deemanii.Rabbiin warra
dhuga'aan waa beekhu ,waa gaafatu'utti isin
ajajajee jiraa .warra qur'aanafii ,hadiisa
fiqhii qur'aanafii, hadiisarraa ,ammallee
ijmaa'afii, qiyaasarraa fuudhamte beekhu, warra
mas'alaa ulamaan islaamaa, irratti walii
galteefii, waan isaan irratti wal dhaban beekhu,
jara akkasii san waan diinirraa gaafadhaa. warra
zamanaa kan maqaa hadiisatiin, fiqhii arrabsu
waa takka hin gaafatinaa isaan beekkomsa
garillee qabaatan eega fiqhii jibbanii kheyrii
hin qabanii
Nabiin nageenyi
isarratti haa jiraatuu akki je'e:
}من
يرد
الله
به
خيرا
يفقهه
فى
الدين
{
Ma'naan isaa:{rabbiin
nama waan gaarii isaan fedhe fiqhii islaamati
barsiisa }jechuu.
Rabbiin ol taye
akki je'u :
(#þqè=t«ó¡sù
?@÷dr&
Ì?ø.Ïe%!$#
bÎ)
óOçGYä.
?w
tbqçHs>÷ès?
ÇÍÌÈ
سورة
النحل
ma'naan isaa:
warra beekkomsa dhuga'aa qabu waan hin beynerra
gaafadhaa }
Ammas Rabbiin
akki je'e:
]
öqs9ur
çnr�?u�
�n<Î)
ÉAqß?§?9$#
#?n<Î)ur
�Í<'ré&
Ì?øBF{$#
öNåk÷]ÏB
çmyJÎ=yès9
tûïÏ%©!$#
¼çmtRqäÜÎ7/ZoKó¡o?
öNåk÷]ÏB
[
سورة النساء
}
ولو ردوه الى الرسول والى أولى الأمر منهم لعلمه
الذين يستنبطونه منهم
{
Ma'naan isaa:
{odoo waan irratti wal dhaban gara ergamaa
Rabbii deebisanii, ammallee gara matoota
isaanii,gara ulamaa'ii isaanii deebisanii,waan
isaan je'an eeganii. silaa namni heera,yookaa
hukmii, qur'aanafii, hadiisarraa fuudhuu beekhu,
laaleti jawaaba waan isaan irratti wal dhabanii
san , akka malutti isaanii kenna} jechuu
.
Imaamman, warri
ijtihaada godhee ,akkaataa ibaada'aa ummataaf
addeesse, isaan ifaa qajeello'ooti. ifaa diin
islaami .
Mee yoo imaam
maalik, imaamni madiina'aa, yoo imaamushaafi'iin,
imaamni makkaa, Yoo imaam ahmad imaamni warra
sunna'aa , yoo imaam abuu haniifan kan ilmiin
isaa lafa guuttee nama wal geesse
Yoo imaamman
beekkamoonni kun, {saafussaalih} hin tayin,yoo
isaanitti hidhannee amrii shari'aadhatiifii,
diin keessatti isaan jala hin deemin,mee
eenyutti hedhamnee jala deemna? Isaan warra
ilmii nabii dhaalee ba'atee ummataan gayee?
Si warra amma
lafaa ka'ee ulamaa warra isaan dura dabre
hundaan moromu'uu bololutti hidhannee, jala
deemnaa ? warra fatwaa, warra isaan duraa hunda
qeebaluu didanii fatwaa ulamaa gugurdo'oo
kheessattuu fatwaa sheekh ibnu teymiya'aa kan
fatwaa isaatin haqa mul'isee ,dubbii taraawiihaa
keessatti.adda nama galche.
Mee akka warri
zamanaa kun waan ulamaan islaamaa jettuun wal
dhaban dubbii as deemtu keessatti laali .
Fakkeessa'aaf
Hoggaa warri
fiqhi'ii dhalaan ziqiya uffatuu ni qaba'arratti
walii gale,wanni warri zamanaa je'u: lakkii
haraami uffatuun hin gayu ,waan wanni{muhallaq}
haraamessu dhufee jiruuf ,hin gayu je'an .
Hoggaa warri
fiqhi'ii qur'aana tuqu'uuf xahaaratuun waajiba
jechu'urratti walii gale, isaan wanni je'an
qur'aana tuqu'uuf xahaaratuun hin wajjabu je'an
. ajaja nabii nageenyi isarratti haa jiraatuu,
kan.
والايمس
القرآن
الا
طا
هر
Nama xahaaraa qabu
malee qur'aana hin tuqu je'u irraanfatanii.
Hoggaa warri
fiqhi'ii namni janaabtaa qabu Qur'aana qara'uun
hin gayu je'e, lakkii namni janaabtaa qabu
qur'aana qara'uun ni gaya, nabiin haala hundatti,
zikrii godhuu turee, akka {aa'ishaan}
odeessitetti .je'an .akka nama qur'aana
qara'uufii zikrii godhuun adda tayuu hin beynee
if godhanii .!!!
Beekkomsa isaanii
badaa kanarratti deemnee, namni janaabtaa qabu
jum'aa salaatuu ni qaba waan Rabbiin je'eef
:
]
(#öqyèó?$$sù
4�n<Î)
Ì?ø.Ï?
«!$#
[
Ma'aan isaa
:{ gara zikrii Rabbii yaa'aa je'eef.wanni
zikri'itti asitti fedhamee khuxbaa
dhaggeeffatanii salaata jum'aadhaa salaatuu.
Akka warri tafsiiraa itti walii galetti .
Hoggaa ulamaan
islaamaa nama ziyaaraa namatti dhufeef
dhaabbatuun ni gaya jette ,wanni isaan je'a,
lakkii hin gayu. Dhaabbatiinsi dalagaa
salaatarraayii .namni namaa dhaabbate akka nama
isa ibaadetii hin gayu je'an..yaa wallaala
isaanii, yaa gara malee waa baruu isaanii
Akka isaan,namaa
dhaabbatuu salaataa dhaabbatu'utti fakkeessan,
takkaa qiyaasan kanarratti deemnee,
qaraati'iifii teessumas haraamessuun ni
barbaadama. isaan lamaan dalagaa yookaa arkaana
salaatarraayii !!
{ jiraadhu rajabaa
ni garta ajabaa.
عش رجبا ترى عجبا
Ammas yoo ulamaan
islaamaa warri jajjabaan mas'alaa takkarratti
wal dhabe, daliila,yookaa ragaa qur'aanatiifii
hadiisaa laaluu keessatti, ragaa tokkicha ,kan
ma'naa hedduu qaburraa heera fudhatuu keessatti
wal dhaban.Namuu warra ijtihaada godhuu
dandayurraa mas'alaa adda addaa arge. kan
tokkoon isaanii , dalagaa jechuu daliilarraa
beekhe, kan kuun hin dalaginaa jechuu
beekhe,duuba mas'alaan tun ,waan ulamaan irratti
wal dhabde je'amtii, mas'alaa akkanaatii
jecha,warri zamanaa balaa ummata jiddu'utti
buusee ,alaafii masjidatti ummata waliin dhayee,
tokkummaa ummataa balleessa. kan silaa waajibni
isaa, eega wanni irratti wal dhaban mazhaba
islaamaa beekkamaa, tokko gaxxamee itti
dhiisuu taye .
Yaa dargagoota
isalaamaa, wanni isinirraa barbaadamu,waa
muru'utti ,heera muru'utti ,jarjaruu dhabuu.
ilmi'iifii fiqhii warra beekkamaa, ilmi'iifii
diin isaa amantanirraa baradhaa .
Imaamuzzuhriin
akki je'e
}
إن
هذا
العلم
دين
فانظروا
عمن
تأخذون
دينكم{
Ma'naan isaa:
{ilmiin islaamaa diinii, nama diin keessan irraa
barattan laalaa} jechuu.
Tanaaf jecha
sheekkotii beekkamtuu warra fiqhii beekhu malee
,nama birarraa hin baratinaa. maalif warra
fiqhi'iin beekkamerraa yoo baratte,ilmii isaati
amanta .maalif yoo inni akka malee sii hime,
nama kara'arratti si deebisu hedduu argatta.
Fakkeessa'aaf: yoo inni fiqhii shaafi'iidhaa sii
hime , yoo inni gufate, namni fiqhii
shaafiidhaa beekhu meeqaatami .ka qaraati'iin
beekhufii kan dhageeyti'iin beekhufii kan
arga'aan beekhu jidduu malaayiina argatta ..
ammoo yoo nama keessa isaa hin beyne, takkaa
mazhaba isaa , takkaa eenyummaa isaa hin
beynerraa barattan,yoo gufatee isin gufachiise,
nama kara'arratti isin deebisu hin argattan.
Ilmiin nama mazhaba biyyarraa alaga'arraa baree
nama barsiisu, ilmii biyya waliin dhooytu
malee tan tokkummaa jabeessituu miti ilmii
beekkomsa dhiphiftu malee ilmii beekkomsa
bal'iftuu miti
Tanaaf jecha yaa
dardaroota biyyaa ,kanneen tokkummaan biyyaa
isin maraartu yookaa isin yaachifu, warra ilmiin
beyne ,kan ilmii bena je'ee mul'atuu barbaadu,
kanneen ulamaa'ii teessan warra ahkaama
shari'aadhaa, fiqhii mazhaba biyyaa beekhu,kan
ammaatifii, kan durillee tuqu, ifirraa eegaa .biyyaafii
ummatarralle'ee eegaa.Warri akkasii sun afaan
qaba malee beekkomsa dhuga'aa,kan
biyyaafii,ummata fayyadu,hin qabanii. hangi
qaban ilmii mazhaba keessaniitii mitii .isaan
odoo mazhaba keessan arrabsanuu mazhaba isaanii
isin barsiisuu fedhan .mazhaba isin keessan
beyne .Ammoo mazhabni keessan ulamaan gurguddoon
irratti wal eeydu jiraatu'uun wajji, warri
biyyaa hundi arga'aafii dhagetiidhan beekha.
Fakkeessa'aaf nama
bismillaa mul'suu dhiise takkaa qunuuta sub'ii
dhiise namni hundi kan qara'uufii kan
qaraanelleen harkatti dida duuba mazhaba namuu
beekhu dhiisanii odoo inni haqaa beekhanuu,
mazhaba isaan hin beyne,isaan barsiisun , ilmii
bal'isuu je'amamoo dhiphsuu je'ama?. warra
mazhaba biyyaa hin khabajne warri biyaatis
mazhaba isaa hin kabaju inis hin qeebaluu duuba
ummanni wlaalatti hafa .
An wannin sodaadhu
akka zamana warri waan beyne isa keessatti mataa
tayee ,wallaalatti ummata oofu,kan nabi muhammad
nageenyi isarratti haa jiraatuu nuu himan,
hadiisa bukhaarin odeesse keessatti . wanni
nabiin je'an :
إن
الله
لايقبض
العلم
انتزاعا
ينتزعه
من
صدور
العباد
ولكن
يقبض
العلم
بقبض
العلماء
حتى
اذا
لم
يبق
عالما
اتخذا
الناس
رؤوسا
جهالا
فسئلوا
فأفتوابغير
علم
فضلوا
وأضلوا
Ma'naan isaa
{Rabbiin ilmii hogguma takkatti buutee , qoma
gabroottan isaa keessaa hin fuudhu . haa tayuu
ulamaa'ii nama keessaa ajjeessu'uun, ilmii
ummata keessaa fuudha. hanga hoggaa inni
ulamaa'ii nam tokko, hin hanbisin ,ummanni nama
waan beeyne mataa godhatee, imaama godhatee ,
duuba matootin sun waan diinirraa, ammallee waan
birarra gaafatamtee , wallaalan deebisaa namaa
kennetee, akka malee fatwaa gootee, duuba ifii
jallatanii namallee jallisan} jechuu.
An
zamana san keessa jirran siya.
