اجماع فقهاء الاسلام

Walii gala ulamaa`ii fiqhii islaamaa

Walii galli ulama`aa kan laalamu ulamaan zamana tokko keessatti waan argame tokko keessatti yaanni isaanii tokko tayuu murtiin ulamaa`iidhaa wal gaxxamuu bakka hundaa .

Ammoo awaamni  العوام  isaan gaxxamuun hin laalamu ulamaa`ii walii galtutti wanni fedhame ulamaa`ii fiqhi`iiti tanaaf jecha ulamaan usuulaa lugha`aa yookaa ulamaan ilmii biraa isaan gaxxamuun hin laalamu .

Dubbii argamterratti walii galuu jechuun dubbii shari`aati jechuu wanni ulamaan fiqhi`ii laalu dubbii shari`aati malee dubbii biraatii  miti ammallee waan afaanitti miti sun waan ulaan lugha`aa laaluu .

Waan ulamaan ummata kanaa ummata nabi muhammed jechu`uu irratti walii gale qabatanii jala deemun dirqama walii galli isaanii hujja`aa daliilaa raga`aa ammoo walii galli ulamaa`ii ummata biraa akkasii miti waan nabiin nageenyi irratti haa jiraatuu {  لا تجتمع امتي على ضلالة  } je`eef ma`naan isaa { ummanni khiyya waan hamtu`urratti waliin galu } jechuu hadiisa kana tirmizi`iifii nama biralle`eetu odeesse .

Shar`iin islaamaa { ummanni khun khaxa`arraa tiyfamo`o jecha`aan dhufte { hadiisa dubbanneef jecha .

Walii galli ulamaa`ii gadaa tokkoo gadaa isa boodarratti raga`a akkuma gadaa warra walii galee sanirratti hujja`aa gaduma tayee haa tayuu gadaa sahaaba`arraa qabee hanga guyyaa qiyaama`atti hujjaa .

Walii galli ulamaa fiqhi`ii hujjaa tayu`uuf warri walii gale hundi ,dhumuun, sharxi`ii miti haa tayuu gariin ulama`aa sharxii je`a gariin walii galee waan irratti walii galan sanirraa deebi`uutu malaa haa tayuu eega walii galanii irraa deebi`uun hin gayuu tanaaf jecha hundi dhumuun sharxi`ii miti jenna

Yoo warri walii gale dhumuun sharxii walii galli hgujjaaa tayu`uuti jenne , warri jiruu warra walii galee keessatti dhalatee fiqhii baratee warra ijtihaadarraa taye , waan warri sun irratti walii galerraa deebi`uun ni laalama yookaa ni gaya .

Walii galli ulama`aa afaanin je`uudh-an ni argama akka wanni kun ni gaya jechu`uu hundi saanii takkaa walii galanii dalaguu takkaa gariin je`ee gariin dalagee galanii dalaguu , takkaa gariin je`ee gariin dalagee jechaafii dalagaan sun facaatee , namni hundi dhagayee warri dhagaye , jaalatee irratti cal`isu`uu kun ijmaa`a cal`isu`uuti je`ama .