شبكة إيماننا الإسلامية | الدروس و المحاضرات
   
   
 

KITAABA
USUULA FIQHIHI`II
 

Duree

 Beysa bu`urraa 

Beysisa ma`naa fiqhi`ii
 Maali wanni fiqhi`itti fedhame
Heera ibsu`uu
Waan beekkomsa taye addeessu
 Wallaala jechuun maali
Beekkomsa namaa
 Raga`aafii raggaafifatuun maali

Waa seyuun takkaa dareemuun akkami

Waan shakkiin yookaa mamni taye himuu
Waan usuula fiqhii taye himuu
Daliila fiqhi`ii adda babaafamaa
Hulaa usuulul fiqhi`ii
Hulaa dubbii qoodu`uu
Dubbiin bakka afuritti qoodamti
Dubbiin bakka sadiyitti qoodamti
Dubbiin bakka lamatti qoodamti
Haqiiqan bakka sadiyitti qoodamti
Waan amri`iifii nahyii jala seenufii waan isaan jala hin seene
Dhoowwaa
Jecha waa heduu qabatu
Jecha gabaabaa
Dalagaa ergamaa rabbii
Waan argame deemsisuu
Naskhiin bakka heddu`utti qoodama
 Hulaa daliilli yookaa ragaan wal didu`uu
Walii gala ulamaa`ii fiqhii islaamaa
Akhbaara sunnaa hadiissa
Qiyaasa
 Qiyaasni bakka sadiyitti qoodama sun
Dhoowwa` halaal
Waan duraan jirutti dalagu
Istis-haab haala dur haala ammaatii kennuu
Daliila tarreessuu
Sharxii mujtahidaa
Sharxii nama waa baruu barbaaduu
Al ijtihaada
 

 

 

 

 

 

 

 

kitaaba

waraqaat je`amu kan usuulaa fiqhi`ii  

   
 

  

الآخبار  والسنة والحديث

Akhbaara sunnaa hadiisa

Oduun,nama odeesse laalu`uun male`etti , waan dhugaa tayu`uufii kijiba tayuun malu akka abalu dhufe jechu`uu duuba dhufuun isaa dhugaa tayu`uufii kijiba tayuun ni mala .

Ammoo yoo nama dubbate laalle dhugaa tayuun odu`uu ni murama , kan akka waan Rabbiin yookaa nabiin nuu odeessee takkaa kijiba tayuun ni murama kan akka waan kijibamaa mul`atuu sun akka waan namni tokko samiin olii mitii gadi je`uuti ammallee akka waan wal hin taani kan diddaa walii qabu wal tayan je`ee odeessu`uuti .

Khabarri yookaa hadiisni bakka lamatti qoodama sun hadiisa aahaadatti je`amaa

1 -  hadiisa namni hedduun hin odeessine sun hadiisa aahaadati je`amaa .

2 – hadiisa namni hedduun kijibarratti walii galuun isaanii hin malle odeesse ha-diisa dhageyti`iifii arga`arraa odoossun kaate mala dhawu`uunii mitii kan akka waan falaasiftaan mala dhooytee { aalamni  qadiimi  العالم قديم  } jettuutii mitii hadiisni namni hedduun kijibarratti walii galuun isaanii hin mijjooyne hin odeessin { aahaad } je`amaa,inni siyiina nuu kenna malee, ilmi`ii miti yookaa hubanti`ii mitii waan khaxaan keessa jiraatun maluuf tanaaf jecha inni itti dalaguu wajjabsiisa malee { ilmalyaqiin } takkaa aqiidaa nuun kennu mas`alaa aqiida`aa hin wajjabsiisu

hadiisni namni xiqqaan odeesse , bakka lamatti qoodama .

1 – Mursali .

2 – Muttasili akkana jechuun hadiisa warri namni odeesse walitti hin dhaabbanneefii , hadiisa warri odeesse walitti dhaabbatu jechuu .

hadiisni mursal je`amu hadiisa namni sahaabaa dhaqqabe kan nabin argin hadiisa sahaaba`arraa dhagaye kan nabirraa hin dhagayin nabiin akkana je`e , je`ee odeessu sahaabicha isaafii nabi jidduu jiru dubbatuu dhiisee mursal jechuun hadiisa warri odeesse hanga nabitti walitti dhaabbatee hin dubbatamin .

Duuba yoo namni warra odeesserraa dhiifame sahaabaa hin tayin inni hujja`aa miti waan namni dhiifame sun aadila tayuu , dhabuun maluuf jecha yoo mursal { ibnul musayyib } taate malee inni ni qeebalama waan inni nama biraatii mitii sahaabuma dhiisun beekkameef asaabtichi inni hadiisa irraa dhagaye , dhiisu irra hedduu soddaa isaa , abbaa jaartii isaa abuu hureyra`a. ibnul musayyib , taabi`iyyootarraayi hadiisni inni nabirraa odeessu hujjaadha, waan hadiisni inni saghaabicha irraa dhiise sun ,. Laalamee namni biraa karaa biraatin sahaabicha inni dhiise san dubbatee  odeessef jecha tanaaf inni ni fudhatama .

Ammoo hadiisni sahaabichi sahaabicha akka isarraa dhagayee , hoggaa namaa odeessu sahaabicha irraa dhagayee dhiisee akka waan ifii nabirraa dhagayetti nabiin akkana je`e je`ee odeessu hadiisni akkanaa ni fudhatama inni hujja`aa maalif sahaabichi inni irraa dhagayee maqaa dhayuu dhiise aadila tayuun beekkamaa waan asaabo-nni nabii hundinuu aadiloota tayaniif  .

{ Hadiisni musnad } je`amu hadiisa warri odeesse walitti dhaabbatee hanga nabi gayyutti walirraa odeesse abalu abalurraa nuu odeesse abalu abalurraa nuu ode-esse je`anii hanga abalu nabirraa nuu odeesse je`anitti .

Hadiisa akkanaa kanaan hadiisa { anan } je`u kanaan hadiisa an`ana`aatii je`an an`anaan isnaadatti ni seenti karaa hadiisni odeeffamuunitti ni seenti .

hadiisni { an aniin }  عنعنة  odeeffame akkuma hadiisa musnadaatii mursalii mitii waan karaan warra odeessee akka laallee garrutti walitti dhaabbateef jecha

Namichi hadiisa odeessu, abuulu hadiisa kana naa odeesse je`uu ni qaba akkasuma { haddasanii } takkaa { akhbaranii } je`uu ni qaba .

Yoo sheekharratti kitaaba hadiisaa qara`e akhabranii je`a malee haddasnii hin je`u waan inni ittin odeessiniif haa tayuu ulamaadharra nama haddasanii je`uu ni qaba je`uutu jira waan hamileen shaakhticharraa odeessuu beysisuun kheessa jirtuuf taatef kanarratti aadan warra hadiisaa deemti

Yoo sheekni kan inni irraa inni hin odeeffatin narraa odeessi je`ee iznii yookaa ijaazaa godheef wanni inni je`u karaa ijaaza`aatin sheikh abalu hadiisa kana , naa odeesse , je`a .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  filadhu  

kh_rashad2004@hotmail.com